Από το δόρυ και το φέρω
Η λέξη δορυφόρος είναι αρχαιοελληνική. Συντίθεται από το δόρυ (το όπλο, το ακόντιο του πολεμιστή) και το φέρω (κουβαλώ). Κυριολεκτικά λοιπόν, δορυφόρος σημαίνει «αυτός που φέρει δόρυ», ο οπλισμένος συνοδός.
Στην αρχαία Ελλάδα, οι δορυφόροι ήταν οι σωματοφύλακες των βασιλέων, οι έμπιστοι στρατιώτες που βάδιζαν στο πλευρό τους, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ήταν οι πρώτοι "followers" της Ιστορίας, μόνο που αντί για like κρατούσαν λόγχες.
Από φρουροί σε ακόλουθοι
Με τα χρόνια, η λέξη απέκτησε πιο μεταφορική σημασία. Στους ελληνιστικούς και βυζαντινούς χρόνους, «δορυφόρος» λεγόταν και ο πιστός ακόλουθος ενός ηγεμόνα, ο άνθρωπος που τον περιστρεφόταν, όπως η Γη τον Ήλιο.
Η εικόνα του δορυφόρου μεταμορφώθηκε: από πολεμιστής έγινε σύμβολο εξάρτησης και πίστης.
Με τα χρόνια, η λέξη απέκτησε πιο μεταφορική σημασία. Στους ελληνιστικούς και βυζαντινούς χρόνους, «δορυφόρος» λεγόταν και ο πιστός ακόλουθος ενός ηγεμόνα, ο άνθρωπος που τον περιστρεφόταν, όπως η Γη τον Ήλιο.
Η εικόνα του δορυφόρου μεταμορφώθηκε: από πολεμιστής έγινε σύμβολο εξάρτησης και πίστης.
Στα νεότερα χρόνια η λέξη κρατά τη μεταφορική σημασία: «αυτός που ακολουθεί ή περιστρέφεται γύρω από κάποιον». Χρησιμοποιείται για πολιτικούς ακόλουθους ή κρατικά εξαρτώμενες χώρες (π.χ. «δορυφόρος χώρα»).
Η λέξη που πέταξε στο διάστημα
Όταν τον 20ό αιώνα οι άνθρωποι έστειλαν για πρώτη φορά αντικείμενα να περιφέρονται γύρω από τη Γη, χρειάστηκαν μια λέξη για να τα περιγράψουν. Και ποιά πιο ταιριαστή από τον δορυφόρο, εκείνον που ακολουθεί πιστά τον κύριό του;
Έτσι, ο όρος που κάποτε μύριζε ιδρώτα και σίδηρο, απέκτησε αστρική λάμψη. Ο «δορυφόρος» έγινε το μάτι μας στον ουρανό, ο αγγελιαφόρος της τεχνολογίας και των επικοινωνιών.
Όμως πριν από τους μεταλλικούς δορυφόρους της NASA, υπήρχαν οι φυσικοί δορυφόροι των πλανητών, οι ουράνιοι συνοδοιπόροι του Σύμπαντος.
Η Σελήνη, ο πιο γνωστός απ’ όλους, υπήρξε ο πρώτος δορυφόρος που παρατήρησε ο άνθρωπος: πιστή στη Γη, φωτίζει τις νύχτες της και επηρεάζει τις θάλασσες και τους ρυθμούς της ζωής.
Κι όπως η Γη έχει τη Σελήνη της, έτσι και ο Δίας, ο Κρόνος και οι άλλοι πλανήτες περιβάλλονται από δεκάδες φεγγάρια που τους ακολουθούν σε αιώνια τροχιά, φρουροί κι αυτοί, με τη δική τους σιωπηλή αποστολή.
Από το δόρυ του πολεμιστή στο διάστημα
Αν το καλοσκεφτούμε, η λέξη κρατάει ακόμα τον ίδιο πυρήνα νοήματος. Είτε κρατά δόρυ, είτε μεταφέρει σήμα Wi-Fi, ο δορυφόρος είναι πάντα αυτός που συνοδεύει, πιστός, σταθερός, εξαρτημένος.
Από φρουρός βασιλιάδων έως φρουρός πλανητών· από το δόρυ του πολεμιστή ως τη σιωπή του διαστήματος, η ελληνική λέξη «δορυφόρος» μάς θυμίζει ότι η γλώσσα ταξιδεύει πιο μακριά κι από τους πυραύλους.
Είναι ωραίο να θυμόμαστε πως κάθε φορά που κοιτάμε έναν δορυφόρο να περνά νυχτερινός πάνω από το κεφάλι μας, βλέπουμε να λάμπει μια αρχαία λέξη, φτιαγμένη από την ίδια ύλη με την Ιστορία μας.
Από το δόρυ του πολεμιστή στο διάστημα
Αν το καλοσκεφτούμε, η λέξη κρατάει ακόμα τον ίδιο πυρήνα νοήματος. Είτε κρατά δόρυ, είτε μεταφέρει σήμα Wi-Fi, ο δορυφόρος είναι πάντα αυτός που συνοδεύει, πιστός, σταθερός, εξαρτημένος.
Από φρουρός βασιλιάδων έως φρουρός πλανητών· από το δόρυ του πολεμιστή ως τη σιωπή του διαστήματος, η ελληνική λέξη «δορυφόρος» μάς θυμίζει ότι η γλώσσα ταξιδεύει πιο μακριά κι από τους πυραύλους.
Είναι ωραίο να θυμόμαστε πως κάθε φορά που κοιτάμε έναν δορυφόρο να περνά νυχτερινός πάνω από το κεφάλι μας, βλέπουμε να λάμπει μια αρχαία λέξη, φτιαγμένη από την ίδια ύλη με την Ιστορία μας.
0 comments
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλώ, τα σχόλιά σας να μην περιέχουν βωμολοχίες, να μην είναι γραμμένα σε greeklish και με κεφαλαία γράμματα και να μην περιέχουν οποιοδήποτε διαφημιστικό περιεχόμενο. Σε διαφορετική περίπτωση δε θα δημοσιεύονται. Για οποιαδήποτε απορία ανατρέξτε στους όρους χρήσης του ιστολογίου.