Ο σύγχρονος πόλεμος δε διεξάγεται μόνο με σφαίρες και ρουκέτες. Διεξάγεται και με like, share, hashtag και βίντεο διάρκειας 15 δευτερολέπτων. Στον πόλεμο ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία - μια σύγκρουση που ξεπερνά τα γεωγραφικά σύνορα - γίνεται ολοένα και πιο φανερό πως η μάχη κερδίζεται ή χάνεται όχι μόνο στα χαρακώματα, αλλά και στις οθόνες μας.
Το νέο αυτό μέτωπο είναι ο ψυχολογικός πόλεμος (psychological warfare). Ένας πόλεμος που δε στοχεύει να καταστρέψει κτήρια, αλλά συνειδήσεις. Που επιστρατεύει αθώους, στρατολογεί εφήβους και διαβρώνει κοινωνίες μέσα από την ίδια την καθημερινότητά τους.
🎯 Τα drone και οι βόμβες… χωρίς εκρηκτικά
Η εκτεταμένη χρήση drone έχει αλλάξει τα δεδομένα στο πεδίο της μάχης. Από την περίφημη «Επιχείρηση Ιστός της Αράχνης» της Ουκρανίας, μέχρι τους αυτοσχέδιους βομβαρδισμούς σε κατοικημένες περιοχές, βλέπουμε μια νέα μορφή πολέμου: μακρινή, φαινομενικά «απρόσωπη», αλλά τρομακτικά αποτελεσματική.
Ταυτόχρονα, η τακτική των proxy bombing - επιθέσεις δια αντιπροσώπων με στόχο ψυχολογικό σοκ - παραμένει εν πολλοίς εκτός του ευρωπαϊκού δημόσιου διαλόγου. Όχι γιατί δε συμβαίνουν, αλλά γιατί είναι πιο εύκολο να τις αγνοούμε. Είναι επιθέσεις που δεν αποτυπώνονται πάντα σε ερείπια, αλλά σε κοινωνικά τραύματα.
📱 Από τα χαρακώματα στα hashtag
Και ενώ το drone πετάει πάνω από το μέτωπο, η παραπληροφόρηση πετάει μέσα στα κινητά μας. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως οι έφηβοι - ιδιαίτερα ενεργοί στο TikTok, το Telegram και το X (πρώην Twitter) - γίνονται ο νέος στόχος των στρατηγικών ψυχολογικής χειραγώγησης.
Ποιός κερδίζει έναν πόλεμο όταν ο κόσμος αμφιβάλλει για το τί είναι αλήθεια και τι όχι; Όταν κάθε βίντεο μπορεί να είναι κατασκευασμένο, κάθε εικόνα μονταρισμένη, κάθε αφήγηση πολιτικά καθοδηγούμενη;
Ο αλγόριθμος δεν ενδιαφέρεται για την αλήθεια. Ενδιαφέρεται για την αφοσίωση (engagement). Και αυτό το εκμεταλλεύονται όσοι γνωρίζουν πώς να χειραγωγούν.
🧠 Όπλα χωρίς πυροκρότηση
Οι πολίτες γίνονται, χωρίς να το καταλάβουν, μέρος της πολεμικής μηχανής. Κάθε φορά που μοιραζόμαστε ένα ψεύτικο βίντεο, κάθε φορά που σχολιάζουμε γεμάτοι οργή χωρίς να διασταυρώνουμε τις πληροφορίες, συμβάλλουμε σε έναν ακήρυχτο πόλεμο.
Είναι ένας πόλεμος χωρίς εθνικά σύνορα, χωρίς επίσημες ανακοινώσεις. Και είναι ακριβώς αυτό που τον καθιστά τόσο επικίνδυνο.
Οι «βόμβες πληροφορίας» είναι αθόρυβες. Δεν αφήνουν πίσω τους ερείπια, αλλά αφήνουν μια κοινωνία βαθιά διχασμένη, γεμάτη καχυποψία και αποπροσανατολισμένη. Αυτό είναι το πραγματικό πεδίο μάχης σήμερα.
🤝 Η συλλογική μας ευθύνη
Σε αυτό το νέο τοπίο, η ευθύνη δε βαραίνει μόνο κυβερνήσεις και στρατιωτικά επιτελεία. Βαραίνει όλους εμάς. Όλους εμάς που καταναλώνουμε και αναπαράγουμε περιεχόμενο. Όλους εμάς που έχουμε φωνή – και επιλέγουμε πώς τη χρησιμοποιούμε.
Δεν μπορούμε να μιλάμε για ειρήνη, και να είμαστε εμείς οι ίδιοι οι φορείς της τοξικότητας. Δε γίνεται να μιλάμε για υπευθυνότητα, και να λειτουργούμε με το κριτήριο του clickbait.
🧭 Τί μπορούμε να κάνουμε;
- Ενημέρωση με επίγνωση - όχι με βάση τον τίτλο, αλλά το περιεχόμενο.
- Διασταύρωση πηγών - πριν πατήσουμε "share".
- Καλλιέργεια ψηφιακού γραμματισμού στα παιδιά μας - γιατί είναι οι πρώτοι στόχοι.
- Ανάληψη ευθύνης - γιατί ο ψηφιακός μας λόγος είναι δημόσιος λόγος. Ο πρώτος στόχος κάθε πολέμου είναι η αλήθεια. Αλλά η αλήθεια μπορεί και πρέπει να γίνει η πρώτη μας άμυνα.
📌 Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, δεν μπορούμε να παραμείνουμε απλοί θεατές. Ο νέος πόλεμος είναι ήδη εδώ. Το ερώτημα είναι: με ποιον τρόπο θα επιλέξουμε να σταθούμε απέναντί του;
📌 Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, δεν μπορούμε να παραμείνουμε απλοί θεατές. Ο νέος πόλεμος είναι ήδη εδώ. Το ερώτημα είναι: με ποιον τρόπο θα επιλέξουμε να σταθούμε απέναντί του;
0 comments
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλώ, τα σχόλιά σας να μην περιέχουν βωμολοχίες, να μην είναι γραμμένα σε greeklish και με κεφαλαία γράμματα και να μην περιέχουν οποιοδήποτε διαφημιστικό περιεχόμενο. Σε διαφορετική περίπτωση δε θα δημοσιεύονται. Για οποιαδήποτε απορία ανατρέξτε στους όρους χρήσης του ιστολογίου.