Η βάση της σύγχρονης Αστρονομίας θεμελιώθηκε από πολλές σωστές υποθέσεις αρχαίων Ελλήνων αστρονόμων:

- Ο Αναξίμανδρος (6ος π.χ. αιώνας) υπέθεσε ότι η Γη αιωρείται.

- Ο Πυθαγόρας (6ος π.χ. αιώνας) ότι η Γη είναι σφαιρική.

- Ο Φιλόλαος (5ος π.χ. αιώνας) ότι η Γη κινείται.

- Ο Δημόκριτος (5ος π.χ. αιώνας) ότι τα άστρα είναι ήλιοι.

- Ο Ηρακλείδης ο Ποντικός (388 - 315 π.χ.) ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον άξονά της.

- Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (310 - 230 π.χ.) ότι η Γη και οι πλανήτες κινούνται γύρω από τον Ήλιο.

- Ο Ερατοσθένης (276 - 192 π.χ.) πρωτο-μέτρησε την περιφέρεια της Γης, παρατηρώντας τις διαφορετικές γωνίες των ηλιακών σκιών σε διαφορετικά γεωγραφικά πλάτη.

- Τέλος ο Ίππαρχος (2ος π.χ. αιώνας), ο μεγαλύτερος αστρονόμος της αρχαιότητας, συνέταξε τον πρώτο κατάλογο αστέρων, επινόησε τον αστρολάβο, θεμελίωσε την μαθηματική γεωγραφία και κατανόησε και ανέλυσε ένα πλήθος από άλλα ουράνια φαινόμενα.

Επιπλεόν και αναλυτικότερες πληροφορίες για τους αρχαίους Έλληνες αστρονόμους μπορείτε να βρείτε παρακάτω:
 
Αγλαονίκη ή Θετταλίς (Θεσσαλία 5ος αί.π.χ.)

Κόρη τού Βασιλιά ‘Ηγήτορος. Προέβλεπε την ημέρα και την ώρα των εκλείψεων ηλίου και σελήνης με βάση εναν κύκλο εκλείψεων. Την αναφέρουν ο Πλούταρχος και ο Πλίνιος.

Αγρίπας ό Βιθυνιος (Βιθυνία – Μ.Ασια, Β μισό 1ου αί.π.χ.)

‘Εκανε παρατηρήσεις και περιέγραψε το φαινόμενο της εκλείψεως των Πλειάδων. Επίσης ησχολήθη με την μέτρηση του αστρονομικού μήκους απλανών αστέρων. Τα έργα του δεν σώζονται. Τον αναφέρουν ο Πρόκλος και ο Πτολεμαίος.

‘Αδραστος ό Αφροδισιεύς (Καρία, 2ος αί.π.χ.)

Περιπατητικός φιλόσοφος. Στο «περί της τάξεως των Αριστοτέλους βιβλίων» ασχολείται με την ερμηνεία, ανάπτυξη και σχόλια του έργου του Αριστοτέλους. Σχόλια στα : «κατηγορίας», «φυσικήν ακρόασιν» και «ηθικά Νικομάχεια» σώζονται απο τον Θέωνα τον Σμυρναίο. Ο Θέων επικαλείται την γνώμη του Αδράστου για την πολύ ενδιαφέρουσα άποψη, ότι οι αστρονομικές μέθοδοι των Αιγυπτίων και των Χαλδαίων ήταν ατελείς. Ερμήνευσε τον «Τιμαίο» του Πλάτωνος και έγραψε σχόλια αναφορικά με το έργο του Θεοφράστου «Περί ηθών». Τον αναφέρουν ο Αθήναιος, ο Θέων, ο Σιμπλίκιος και άλλοι.

Αέτιος ό Αντιοχεύς (Αντιόχεια – Συρία, 1ος αί.π.χ.)

Περιπατητικός φιλόσοφος,Δοξογράφος. Ασχολείται με την ιστορία των φυσικών επιστημών. Ως πρότυπο έχει το ανάλογο σύγγραμμα του Θεοφράστου και γενικά την φυσική φιλοσοφία των : Θαλλού, Πυθαγόρου και Ποσειδωνίου. Έχει συγκεντρώσει απόψεις (δόξες) και αυτό κάνει το έργο του πολύτιμη πηγή, διότι περιέχει αποσμάσματα έργων, που δεν διασώθηκαν.

Αισχύλος ό Αστρονόμος (4ος αί.π.χ.)

Μαθητής του Ιπποκράτους. Ασχολήθηκε με τα φαινόμενα των Κομητών. Τα συγγράμματά του δεν σώζονται. Τον αναφέρει ο Αριστοτέλης στα «Μετεωρολογικά». Τον αναφέρει ο Αριστοτέλης.

Αλκμαίων ό Κροτωνιάτης (Κρότων – Κ. Ιταλία, 570-500π.χ.)

Πυθαγόρειος φιλοσόσοφος υιός του Πειρίθου και μαθητής του Πυθαγόρα. Στο έργο «περί Φύσεως» ασχολείται με κοσμολογικές και αστρονομικές απόψεις. Οι πλανήτες κινούνται εκ δυσμών προς ανατολάς, τα ουράνια σώματα έχουν αιωνίαν φύσιν. Υπεστήριξε την μαθηματική θεώρηση της κυκλικής κινήσεως : «Πάν τελικόν σημείον είναι και αρχικόν». Γιαυτό μόνο η κυκλική κίνηση είναι δυνατόν να συνεχίζεται επ’άπειρον. Επίσης σύμφωνα με τον Αλκμαίωνα η ψύχη είναι αθάνατος. Τα έργα του δεν σώζονται, παρά μόνον αποσμάσματα. Τον αναφέρουν ο Αέτιος, ο Διογένης, ο Θεόφραστος και ο Σιμπλίκιος.

Αναξαγόρας ό Κλαζομενεύς (499 Κλαζομεναί – 428 Λάμψακος)

Υιός του Ηγησιβούλου. Σπούδασε στην Αθήνα, όπου έγινε φίλος του Περικλέους. Ίδρυσε σχολή στην Λάμψακο της Τρώαδος. Ήταν ο τελευταίος Ίων φιλόσοφος. Κρατήρας της Σελήνης στο ΒΑ τμήμα της, ονομάζεται «Αναξαγόρας».

Στο έργο του «Περί φύσεως» : Δεν υπάρχει προέλευση ούτε αποστολή των όντων, αλλά αναμείξεις (συμμίγνεσθαι) και αποσυνθέσεις (διακρίνεσθαι). Το σύμπαν ήταν αρχικά ένα χάος απο αναρίθμητα «σπέρματα» στα οποία ο «νούς» έδωσε εντολή να σχηματισθούν με μια περιστροφή (περιχώρησις). Στο σύγγραμμα αυτό αναφέρει και σχολιάζει την πτώση μετεώριτου λίθου στους Αιγός ποταμούς το 468πχ.

Σε άλλο έργο του η «Κοσμογονία» υπεστήριξε ότι ο κόσμος γεννήθηκε απο έναν στρόβιλο που τον εδημιούργησε ο «νούς» ο Θεός. Ο Αναξαγόρας έθεσε έως ενός σημείου τις βάσεις για τις Θεωρίες του Kant και του Laplace. H σελήνη στην «Κοσμογονία» αναφέρεται ως μη αυτόφωτη. Παίρνει το φώς της απο τον ήλιο. Έδωσε την σωστή ερμηνεία στις εκλείψεις ηλίου και σελήνης, όπως επίσης έδωσε την σωστή ερμηνεία και στις πλημμύρες του Νείλου. Τις οποίες απέδωσε στο λιώσιμο του χιονιού στην Αιθιοπία.

Αναξίμανδρος ό Μιλήσιος (Μίλητος, 610-543 π.χ.)

Υιός του Πραξιάδη. Θεωρείται Ιδρυτής της Ελληνικής Αστρονομίας και της Φυσικής φιλοσοφίας. Ειναί ο πρώτος που χάραξε εικόνα του κόσμου σε ορειχάλκινη πλακα το 550π.χ. Είναι επίσης ο πρώτος που εκπόνησε χάρτη της ουρανίου σφαίρας. Ήταν εκείνος που χρησιμοποίησε τον Γνώμονα (Σκιοθήρα, εθήρευε την σκιάν). Με το όργανο αυτό ήταν σε θέση να υπολογίζει κάθε χρονική στιγμή της ημέρας, τις ώρες και την ακριβή διάρκεια της ημέρας. Απετέλεσε την βάση για την εξέλιξη των ηλιακών ωρολογίων, που με την πάροδο του χρόνου, έγιναν αστρονομικά όργανα. Έτσι έγινε δυνατός ο προσδιορισμός της μεσημβρινής γραμμής και των σημείων του ορίζοντος. Αυτό απετέλεσε βάση μεγάλης αξίας, πάνω στην οποία στηρίχτηκαν οι γεωγραφικές αποτυπώσεις του Αναξίμανδρου. Κατά τον Πλίνιο ο Αναξίμανδρος χάραξε και την ετήσια διαδρομή του ηλίου στην εκλειπτική και σημείωσε την κλίση του ως πρός τον Ουράνιο άξονα. Δημιούργησε το πρώτο γεωμετρικό ομοίωμα του σύμπαντος που χαρακτηρίζεται απο ορθολογική αναλογία και είναι σαφές απο οπτική απόψη, χωρίς μυστήριο αοριστία. Είναι ο πρώτος που κατασκεύασε ηλιακό ρολόι που τοποθετήθηκε στην Σπάρτη. Ο άνθρωπος σύμφωνα με τον Αναξίμανδρο, ήταν αποτέλεσμα βιολογικής εξελίξεως και ορίζει ως πρόγονό του, το ψάρι. Στο έργο του «Περί φύσεως» υπάρχουν χάρτες της υδρογείου και του ουρανού, με ενδείξεις για τις αποστάσεις μεταξύ των ουρανίων σωμάτων. Ώς αρχή των πάντων είναι το άπειρον. Άλλα έργα του : «Περί των Απλανών», «Γεωμετρική Υποτύπωσις», «Σφαίρα», «Χάρτης της Ελλάδος», «Χάρτης της οικουμένης». Αποσμάσματα σώζονται στον Αριστοτέλη, Σιμπλίκιο, Αέτιο, Ιππόλυτο, Σούδα, Αιλιανό, Θεμίστιο, Κικέρωνα, Πλούταρχο, Σενέκα, Αμμιανό, Διογένη Λαέρτιο, Ευσέβιο, Στράβωνα,Αυγουστίνο, Θέωνα, Αγαθήμερο.

Αναξιμένης ό Μιλήσιος (Μίλητος, 585-525π.χ.)

Υιός του Ευρυστράτου, μαθητής του Αναξιμάνδρου. Διατύπωσε θεωρία για την γένεση ου κόσμου. Το έργο του «Περί φύσεως» δεν σώζεται , αλλά αποσμάσματα υπάρχουν σε άλλους συγγραφείς, όπως στον Πλούταρχο, Αέτιο, Ολυμπιόδωρο.

Ανδρόνικος ό Κυρρήστης (Κύρρος Συρίας, τέλος 2ου αί.π.χ.)

Υιός του Ερμεία, τον Αναφέρουν ο Παυσανίας, ο Βιτρούβιος και ο Ουάρρων. Κατασκεύασε απο λευκό μάρμαρο Ηλιακόν Ωρολόγιον στην Τήνο, στον ναό του Ποσειδώνος και της Αμφιτρίτης. Απέκτησε μεγάλη φήμη, και γιαυτό τον κάλεσαν στην Αθήνα, όπου και κατασκεύασε το λεγόμενο Ωρολόγιον του Κυρρήστου. Το έργο ήταν απο Πεντελικό μάρμαρο. Μικρό οκτάγωνο με κάθε πλευρά μήκους 3,20μ. Μέσα σ’αυτό λειτουργούσε ωρολόγιο με νερό και στην κορυφή της κωνικής στέγης υπήρχε ορειχάλκινος Τρίτων, που περιστρεφόταν σύμφωνα με τον πνέοντα άνεμο και έδειχνε με ορείχαλκο ραβδί έναν απο τους 8 ανέμους, που απεικονίζονται προσωποποιημένοι στο επάνω μέρος κάθε πλευράς. Οι άνεμοι είναι ανάγλυφοι φτερωτοί άνθρωποι με ιδιαίτερο σύμβολο ο καθένας στα χέρια. Τα ονόματά των είναι χαραγμένα κάτω απο το αντίστοιχο τμήμα του οκταγωνικού γείσου : Βορέας, Σκίρων, Ζέφυρος, Λίψ, Νότος, Εύρος, Απηλιώτης, Καικίας.

Ο Ανδρόνικος κατασκεύσε ουράνιες σφαίρες και αστρονομικά όργανα. Ήταν ο εφευρέτης Παραλλαγών και βελτιώσεων.

Αντίπατρος ό Τύριος (Τύρος, 1ος αί.π.χ. – 44π.χ.)

Στωικός φιλόσοφος μαθητής του Στρατοκλέους και του Αντιδότου, δάσκαλος του Κάτωνος του Νεωτέρου. Τον Αναφέρουν ο Βιτρούβιος και ο Διογένης. Θεμελειωτής της αστρολογίας. Στο έργο του «Περί κόσμου» ασχολείται με την επίδραση των 12 ζωδίων, των 5 πλανητών και του ηλίου και σελήνης, στην ανθρώπινη ζωή, σε συνδυασμό με την ημερομηνία συλλήψεως και όχι γεννήσεως. Τον αναφέρουν ο Βιτρούβιος και ο Διογένης.

Απολλώνιος ό έκ Λαοδικείας (Λαοδίκεια- Συρίας)

Τον αναφέρει ο Παύλος ο Αλεξανδρεύς. Έργο του : «Αστέρων ανατολή» που αποτελείται απο 5 βιβλία. Σώζονται αποσμάσματα σε χειρόγραφους κώδικες. Διαφώνησε με αιγυπτιακές αστρονομικές θεωρίες.

Απολλώνιος ό Μύνδος (Μύνδος-Καρία, 1ος αί.μ.χ.)

Τον αναφέρει ο Σενέκας. Έργο του το «Περι κομητών», όπου δογματίζει ότι οι κομμήτες δεν διαφέρουν απο τους λοιπούς αστέρες.

Απολλώνιος ό Περγαίος (Πέργη Παμφυλίας 265π.χ.- Πέργαμος 170π.χ.)

Τον αναφέρουν οι : Πάππος, Πρόκλος, Βιτρούβιος, Ιππόλυτος και άλλοι. Σπούδασε και δίδαξε στην Αλεξάνδρεια την εποχή του Πτολεμαίου του Ευεργέτου και αργότερα εγκαταστάθηκε στην Πέργαμο. Οι εργασίες του επηρέασαν την αστρονομία. Ανέπτυξε την «Θεωρία των επικύκλων», για να εκφράσει τις κινήσεις των πλανητών. Ο Πτολεμαίος αναφέρει ότι στις εργασίες του Απολλωνίου στηρίχθηκε ο Ίππαρχος, για να διατυπώσει την θεωρία του «περί τροχιάς των πλανητών». Ο Απολλώνιος είναι ο θεμελιωτής της Προβολικής Γεωμετρίας. Κρατήρας της Σελήνης ονομάζεται προς τιμήν του. Κυρίως ησχολήθη με τα μαθηματικά. Στο σύγγραμμά του «αστρονομικό» του οποίου δεν έχει διασωθή ο τίτλος, εξηγεί τις ανωμαλίες στην κίνηση του ηλίου σε σχέση με τα ζώδια, με βάση την θεωρία επικύκλων. Επίσης ασχολείται με τα φαινόμενα τα σχετικά με την σελήνη. Το έχουν σχολιάσει ο Ιππόλυτος και ο Φώτιος.

Άρατος ό Σολεύς (Σόλοι-Κιλικία, 315π.χ.,-Πέλλα 240π.χ.)

Υιός του πολιτικου Αθηνοδώρου, μαθητής του Μενεκράτους στην έφεσο και του Φιλήτα στην Κώ. Έζησε στη Αθήνα ως μαθητής του περιπατητικού φιλόσοφου Πραξιφάνους, όπου εγνώρισε τον στωικό φιλόσοφο Ζήνωνα, τον ιδρυτή της ερετριακής σχολής Μενέδημο και τον Καλλίμαχο τον Κυρηναίο. Στην συνέχεια έζησε στην Συρία, στην Αυλή του Αντίοχου Ά. Έπειτα εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια και τελικά πήγε στην Πέλλα. Τον αναφέρουν οι : Βιτρούβιος,Ίππαρχος, Στοβαίος, Στέφανος βυζάντιος. Στο έργο του «Φαινόμενα» περιγράφει τους αστερισμούς και τα ουράνια φαινόμενα σε ενα ποίημα 1154 εξαμέτρων στίχων.

Μέρος Α : «καταστέρωσις» Αστερισμοί.

Μέρος Β : «συνανατέλλοντες και συνδύοντες αστέρες».

Μέρος Γ : «διοσημία» Πρόγνωσις καιρού.

Το σύγγραμμα είναι διδακτικό και γράφτηκε στην Πέλλα κατ’εντολή του Βασιλέα της Μακεδονίας Αντιγόνου Γονατά, το 277π.χ. Το μετέφρασαν στα λατινικά ο Κικέρων και ο Γερμανικός. Άλλα έργα του : «περί ανατολής ή ανατομής», «αστρολογία».

Αρίσταρχος ό Σάμιος (Σάμος, 320- Αλεξάνδρεια, 250 π.χ.)

Ένας απο τους μεγαλύτερους αστρονόμους όλων των αιώνων. Μαθητής του Στράτωνος του Λαμψακηνού. Έζησε στην Αλεξάνδρεια (288-277π.χ.). Είναι ο εισηγητής του «ΗΛΙΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ» . Διδαξε την περιστροφή της γής γύρω απο τον άξονά της. Ο Αρίσταρχος πρόσθεσε 1/1623 της ημέρας στο ηλιακό έτος, που έχει εκτιμηθή απο τον Κάλλιππο σε 365 ¼ μέρες. Εκτίμησε την διάρκεια του Μεγάλου έτους (σεληνιακός-ηλιακός κύκλος) σε 2434 έτη. Γενικά παραδεκτή άποψη, έως τον 16ο αί. Μ.χ. ήταν ότι η γή ήταν το κέντρο του σύμπαντος. Ό Πολωνός Κοπέρνικος (1473-1543) μίλησε πάλι για «ηλιοκεντρικό σύστημα» και το παρουσίασε ως δική του καινοτομία , ενώ είναι φανερό ότι αντέγραψε τον Αρίσταρχο. Ο Αρχιμήδης στο σύγραμμα «ψαμμίτης» και ο Πλούταρχος, αναφέρονται στο Ηλιοκεντρικό σύστημά του. Πρός τιμήν του ονομάζεται σήμερα ένας κρατήρας στην σελήνη. Με το έργο του «Ηλιοκεντρικό σύστημα» θεωρήθηκε απο κάποιους ως ασεβής. Στο έργο του «περί μεγεθών και αποστημάτων» περιγράφει την εργασία του για τον καθορισμό των μεγεθών της σελήνης και του ηλίου και των αποστάσεών των απο την γή. Άλλα έργα του : «περί φωτός και χρωμάτων» και «σκάφη». Είναι ο εφευρέτης βελτιωμένου ηλιακού ωρολογίου.

Αριστόθηρος ό Αλεξανδρεύς (4ος πρός 3ον αί.π.χ.)

Δάσκαλος του αστρονόμου και ποιητού Αράτου. Σύγχρονος του Αυτόλυκου, τον αναφέρει ο Θεόκριτος.

Έργο του : «τροχιαί των πλανητών» δεν σώζεται. Ο Αυτόλυκος σε σύγγραμμά του αντικρούει την θεωρία του Αριστοθήρου.

Αριστοτέλης ό Σταγειρίτης (Στάγειρα 384πχ,- Χαλκίδα 322 π.χ.)

Υιός του Νικομάχου και της Φαιστίδος. Είναι ο συστηματικώτερος και μεθοδικώτερος νούς του αρχαίου κόσμου. Θεμελιωτής και πρόδρομος πλήθους κλάδων της επιστήμης. Το 367πχ σε ηλικία 17ετών εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και έγινε δεκτός στην Ακαδημία του Πλάτωνος, στο περιβάλλον της οποίας έζησε 20 χρόνια. Το 347πχ, χρονιά που πέθανε ο Πλάτων, πήγε στην ΄Ασσο για 2 χρόνια. Το 343πχ ο Βασιλέας της Μακεδονίας Φίλιππος ο Β τον κάλεσε ως παιδαγωγό του γιού του Αλεξάνδρου που ήταν τότε 13 ετών. Το 338πχ πήγε στους Δελφούς, όπου ησχολήθη με την μελέτη του Μαντείου. Απο το 334 διδάσκει στο Λύκειο. Πεθαίνει το 323πχ στο κτήμα της μητέρας του στην Χαλκίδα, λίγους μήνες μετά τον Μέγα Αλέξανδρο.

Ησχολήθη με τα Μαθηματικά, τη Φυσική, τη Φιλοσοφία, τη Βιολογία, τη Ζωολογία, τη Χημεία, όπου και έγραψε πολλά συγγράμματα. Στην αστρονομία στο έργο του «Περί ουρανού» εκθέτει τις αστρονομικές του θεωρίες. Ο κόσμος στο σύνολό του είναι σφαιρικός και το κέντρο του κατέχει η επίσης σφαιρική γή. Ο Αριστοτέλης οδήγησε τον Κολόμβο να επιχειρήσει το ταξείδι του, λέγοντας πως η απόσταση των στήλων του Ηρακλέους με τις Ινδίες δεν ειναι μεγάλη μέσω του Ατλαντικού. Περιγράφει το σύμπαν και τους πλανήτες : Σελήνη, Ήλιος, Ερμής, Αφροδίτη, Άρης, Ζεύς, Κρόνος. Απλανείς αστέρες, Ουράνια σφαίρα και κίνηση ουρανίων σωμάτων.

Ο Αριστοτέλης δέχεται ένα μόνο κοσμικό σύστημα. Άλλα έργα του : «περί γενέσεως και φθοράς» και «Μετεωρολογικά» που αποτελούνται απο βιβλία 4. «περι πλανητών», περι κομητών», «περί μετεώρων» και «περί μετάλλων και λίθων».

Αρίστυλλος ό Σάμιος (Αλεξάνδρεια 3ος αί.π.χ.)

Τον αναφέρουν ο Πτολεμαίος και ο Πλούταρχος. Αυτός και ο Τιμοχάρις, θεωρούνται απο αυτούς που έκαναν αστρονομικές παρατηρήσεις πρίν απο τον Ίππαρχο. Ο Αρίστυλλος εξετέλεσε σειρά αστρονομικών παρατηρήσεων επί βασιλείας των Πτολεμαίων Σωτήρος και Φιλαδέλφου. Σημαντικές ήταν οι παρατηρήσεις επί του αστερισμού του Αιγόκερου και των τριών αστέρων της μεγάλης Άρκτου. Κρατήρας της Σελήνης στο ΒΑ ημισφαίριο πήρε το όνομά του.

Αρριανός ό Μετεωρολόγος (Α μισό του 2ου αί.π.χ.)

Έζησε μετά τον Ερατοσθένη. Έργα του : «Μετεωρολογικά» και «Περί κομητών φύσεως τε και συστάσεως και φασμάτων». Σύντομη μονογραφία , σώζονται 3 αποσμάσματα. Ο Ποσειδώνιος σώζει μεγάλο μέρος του έργου του. Αναφέρει την αξιόλογη πληροφορία ότι οι κομήτες εμφανίζονται διπλοί, ο ένας σε μικρή απόσταση απο τον άλλον. Αυτό συνέβη τους μεταγενέστερους χρόνους με τον κομήτη του Βιέλλα (1852). Ο Αρριανός πολέμησε τις προλήψεις κατά των κομητών και γενικά κατά των ουρανίων σωμάτων.

Αρχέλαος ό Αθηναίος (480-410πχ)

Υιός του Απολλοδώρου, μαθητής του Αναξαγόρου και δάσκαλος του Σωκράτους. Τον αναφέρουν οι : Αέτιος, Διογένης, Στοβαίος, Σιμπλίκιος.

Υπεστήριξε ότι οι αστέρες είναι πύρινες μάζες. Ο μεγαλύτερος απο του Αστέρες είναι ο ήλιος. Υπεστήριξε επίσης ότι η γή είναι σφαιρική, διότι άν δεν ήταν ο ήλιος θα ανάτελλε παντού ταυτοχρόνως. Πίστευε στο ηλιοκεντρικό σύστημα και στο ότι το σύμπαν είναι φθαρτό και άπειρο. Αρχή της ύλης και του πνεύματος είναι ο αήρ.

Έγραψε πραγματεία με αστρονομικό περιεχόμενο. Δεν σώζεται. Απο τα έργα του σώζονται αποσμάσματα.

Άτταλος ό Ρόδιος

Τον αναφέρει ο Ίππαρχος. Έργο του : «φαινόμενα του Αράτου» κριτική έκδοση με ερμηνευτικό υπόμνημα. Ο Ίππαρχος αναφέρει παραδείγματα στο σύγγραμμά του «περί των Αράτου και Ευδόξου φαινομένων εξηγήσεως βιβλία Γ΄». Σώζονται αποσμάσματα.

Αυτόλυκος ό Πιτταναίος (Πιττάνη Αιολίδος, Μ.Ασίας 300π.χ.)

Δάσκαλος του Αρκεσιλάου στις Σάρδεις. Ένας απο τους επιφανέστερους Έλληνες επιστήμονες. Τον αναφέρουν ο Διογένης και ο Σιμπλίκιος. Δύο απο τα έργα του που σώθηκαν (σε ελληνική , λατινική και αραβική έκδοση) είναι τα παλαιότερα αστρονομικά συγγράμματα που υπάρχουν. Το όνομα Αυτόλυκος έχει δοθεί σήμερα προς τιμήν του σε έναν κρατήρα της σελήνης, έναν απο τους 3 μεγαλύτερους πάνω στα «Απέννινα όρη», βόρεια του κέντρου της σελήνης.

Έγραψε δύο συγγράμματα περί μαθηματικής αστρονομίας. « Περί κινούμενης σφαίρας» 1 βιβλίο, σώζεται. Περιγράφει μια σφαίρα που ο ίδιος έχει κατασκευάσει, ώστε να περιστρέφεται γύρω απο τον άξονά της. Πάνω σ’αυτήν είχε τοποθετήσει τους δύο πόλους , τους μεσημβρινούς και τους παραλλήλους. Το βιβλίο περιλαμβάνει 12 ζητήματα σφαιρικής αστρονομομίας και αναφέρεται στην όψη του ουρανού και στην θέση των διαφόρων κύκλων του, σε συνάρτηση με το γεωγραφικό πλάτος κάθε τόπου. Το σύγγραμμα αυτό συμβουλεύτηκε ο Ευκλείδης στα «φαινόμενά» του.

«Περί Επιτολών και Δύσεων των Αστέρων» 2 βιβλία, σώζεται. Χωρίζεται σε δύο μέρη : το πρώτο περιλαμβάνει 13 αστρονομικές προτάσεις, ενώ το δεύτερο αναφέρεται στην διαίρεση του ζωδιακού κύκλου σε δωδεκατημόρια.

Τα σωζόμενα έργα του θεωρούνται ως τα αρχαιότερα πλήρως διασωθέντα ελληνικά μαθηματικά κείμενα.

Αχιλλεύς Τάτιος ό Αστρονόμος (Τέλος 2ου αί.π.χ.)

Έργο του «περί σφαίρας» σχόλια στα «φαινόμενα» του Αράτου. Σώζονται αποσμάσματα. Περιέχει υλικό για τις απόψεις των Στωικών σχετικά με την κοσμολογία και την φυσική. «Ιστορία σύμμικτος».

Βίων ό Αβδηρίτης (4ος αί.π.χ.)

Μαθητής του Δημοκρίτου. Έγραψε συγγράμματα στην Ιωνική και Αττική διάλεκτο. Τον αναφέρουν ο Διογένης και ο Στράβων, λέγοντας μάλιστα πως είναι «γνώστης της φοράς των Ανέμων». Είναι ο πρώτος που κατέγραψε την πληροφορία ότι υπάρχουν τόποι, στους οποίους διαρκεί έξη μήνες η ημέρα και άλλους έξη η νύχτα «πρώτος είπεν είναι τινας οικήσεις, ένθα γίγνεσθαι έξ μηνών νύκτα και έξ την ημέραν». Αυτό προυποθέτει ότι γνώριζε την σφαιρικότητα της γής και την ύπαρξη των πολικών χώρων ή οι Έλληνες είχαν ταξειδεύσει στους πόλους.

Βόηθος ό Σιδώνιος (2ος αί.π.χ.,- πέθανε το 119π.χ.)

Μαθητής του Διογένους του Βαβυλωνίου και συμμαθητής του Παναιτίου του Ροδίου. Σύγχρονος του Χρυσίππου. Εταύτιζε την θεότητα με την σφαίρα των απλανών. Επηρεάστηκε απο τα κοσμολογικά κριτήρια του Αριστοτέλους. Τον αναφέρει ο Διογένης Λαέρτιος και ο Γέμινος, ο οποίος μελέτησε το έργο του. Περιλαμβάνει 4 βιβλία «περι φύσεως» και «Υπόμνημα είς τα φαινόμενα του Αράτου». Κατα τον Βόηθο «ο φορέυς της λογικής και της γνώσεως είναι το πύρ». Ο κόσμος είναι ζώον «έμψυχον και νοερόν».

Γέμινος ό Ρόδιος (Ρόδος, 110π.χ.,- 40π.χ.)

Μαθητής του Ποσειδωνίου, στην σχολή του στην Ρόδο. Έγραψε εισαγωγικά βιβλία στην αστρονομία και στα μαθηματικά. Έργο του : «εισαγωγή είς τα φαινόμενα» (σώζεται λεπτομερές). Περιέχει τις σημαντικότερες θεωρίες της αρχαίας αστρονομίας, τις οποίες πραγματεύεται σύμφωνα με την θεωρία του Ιππάρχου.

«Επιτομή της Ποσειδωνίου μετεωρολογικών εξηγήσεως» (σώζονται αποσμάσματα σε ελληνικά και αραβικά). «Περί της των Μαθηματικών τάξεως».

Σε όλο το έργο του ακολούθησε την αστρονομική παράδοση που είχε αρχίσει απο τον Εύδοξο. Ένας κρατήρας της σελήνης ονομάστηκε προς τιμήν του «Γέμινος». Επίσης μία ομάδα απο διάτοντες αστέρες ονομάζεται «γεμινίδες».

Δημόκρητος ό Αβδηρίτης (460π.χ.,-390π.χ.) Υιός του Ηγησιστράτου. Ο μεθοδικότερος νούς πρίν απο τον Αριστοτέλη, που ήταν θαυμαστής του. Βασικός εκρόσωπος της Αρχαίας Ελληνικής Ατομικής θεωρίας. Μαθητής του Λευκίππου στην σχολή στα Άβδηρα και του Αναξαγόρου.Ασχολήθηκε κυρίως με την φυσική και τα μαθηματικά, αλλά και την αστρονομία. Τον αναφέρουν πολλοί αρχαίοι συγραφείς, όπως : Βιτρούβιος, Δημήτριος, Αντισθένης, Αριστόξενος, (η)Σούδα, Θράσυλλος και άλλοι. Ένας κρατήρας της σελήνης ονομάζεται πρός τιμήν του Δημόκρητος. Έγραψε 70 συγγράμματα, σύμφωνα με κατάλογο που εκπόνησε ο Διογένης ό Λαέρτιος, ο οποίος τα έχει ταξινομήσει ειδολογικά σε πέντε ομάδες.

Σώζονται αποσμάσματα μέσα σε έργα μεταγενεστέρων συγγραφέων. Έργα : Φυσικά (βιβλία 25), Μαθηματικά (βιβλία 5), Αστρονομικά (βιβλία 8) : «εκπετάσματα», «Μέγας ενιαυτός ή Αστρονομίη, παράπηγα», «Άμιλλα κλεψύδρας», «Ουρανογραφία», «Πολογραφία», «Ακτινογραφία», «Γεωγραφία», «Ωκεανού περίπλους».Τεχνικά (βιβλία 6), Φαρμακευτικά (βιβλίον1).

Δημόφιλος ό Αστρονόμος (1ος αί.μ.χ.)

Τον αναφέρει ο Πορφύριος.

Δικαίαρχος ό Μεσσήνιος (Μεσσήνη Σικελίας, 370-300π.χ.)

Μαθητής του Αριστοτέλους. Σύγχρονος του Αριστοξένου, συμμαθητής του Θεοφράστου. Τον αναφέρουν ο Στράβων, η Σούδα, ο Στέφανος Βυζάντιος.

Έργο του : «γής περίοδος» σώζονται αποσμάσματα. «Καταμετρήσεις των έν Ελλάδι ορέων». «Βίος Έλλάδος», υπελόγισε το μήκος του Ισημερινού της γής (54000χλμ), χρησιμοποίησε διαχωριστική γραμμή (είδος ισημερινού), τον παράλληλο που περνούσε απο την Ρόδο τον ονόμασε «Διάφραγμα» και τον καθιέρωσε ως άξονα του χάρτη του. Ως δεύτερο άξονα πήρε τον μεσημβρινό της Ρόδου και τον ονόμασε «Κάθετο». Είναι ο Πρώτος που ανέλαβε γνήσιες γεωδαιτικές εργασίες και εκπόνησε νέο χάρτη του κόσμου. Έκανε παρατηρήσεις στην επίδραση του ηλίου επί των παλιρροικών κυμάτων.

Διόδωρος ό Αλεξανδρεύς (1ος αί.π.χ.)

Τον αναφέρουν οι : Αχιλλεύς, Πάππος, Πρόκλος. Έργο : «Ανάλημμα και μετεωρολογική στοιχείωσις» , έχουν σωθεί αποσμάσματα. « Πραγματεία»,ασχολείται με μαθηματικά. Στην Αστρονομία ασχολήθηκε με μετρήσεις αποστάσεων μεταξύ των ουρανίων σωμάτων. Συνέταξε κανονισμούς για την κατασκευή ηλιακών ωρολογίων. Μελέτησε τον Αναξαγόρα, Πλάτωνα, Αριστοτέλη και Ποσειδώνιο.

Διονύσιος ό Αλεξανδρεύς (3ος αί.π.χ.)

Έζησε στην Αλεξάνδρεια την εποχή του Πτολεμαίου του Β΄ του φιλαδέλφου (285-247π.χ.). Στο έργο του «Οικουμένης περιήγησις» καθιέρωσε την νέα Αλεξανδρινή χρονολογία που αρχίζει το έτος 285πχ. Συνέταξε ημερολόγιο στο οποίο το έτος χωριζόταν σε 12 μήνες με 30 ημέρες έκαστος. Σε κάθε πρώτο, δεύτερο και τέταρτο έτος προσέθετε 5 ημέρες και σε κάθε τρίτο 6 ημέρες, όπως αναφέρει ο Κλαύδιος Πτολεμαίος. Έκανε επίσης 7 αστρονομικές παρατηρήσεις στην πραγματεία του «Μεγάλη Σύνταξις». Θέσεις των πλανητών Ερμού – Άρεως και Διός(272-241πχ).

Δίων ό Νεαπολίτης (Νεάπολις – Ιταλίας )

Τον αναφέρουν ο Αυγουστίνος, ο Ουάρρων και ο Καινσορίνος. Έργα του : «Μαθηματικά συγγράμματα» , δεν σώζονται. «Παρατηρήσεις στον Πλανήτη Αφροδίτη». Υπελόγισε τον «Μέγαν ενιαυτόν» (αστρονομικό έτος) σε 10884 ηλιακά έτη.

Δοσίθεος ό Πηλούσιος (Πηλούσιος- Αίγυπτος,230π.χ.)

Μαθητής του αστρονόμου Κόνωνος, Φίλος του Αρχιμήδους, ο οποίος του αφιέρωσε πολλά συγγράμματα. Θεωρείται ένας απο τους πιο έμπειρους αστρονόμους. Έζησε στην Αλεξάνδρεια και στην Αντιόχεια της Πισιδίας και στην Κώ.

Τον αναφέρουν ο Γέμινος, ο Πτολεμαίος και ο Πλίνιος. Έργο του : «Φάσεις των Πλανητών», «Επισημασίαι», «Οκταετηρίς» ή «Περί της Ευδόξου οκταετηρίδος». Ασχολήθηκε με τα «φαινόμενα» του Αράτου και το αστρονομικό έργο του Ευδόξου. Σώζονται αποσμάσματα στα έργα άλλων συγγραφέων.

Δωρόθεος ό Σιδώνιος (1ος αί.μ.χ.)

Έργα του : «περί καταρχών» και «Αστρολογικόν» σώζονται αποσμάσματα. Σύνοψη αστρολογικών μελετών και παρατηρήσεων. Μεταφράστηκε στα Αραβικά.

Έκφαντος ό Κροτωνιάτης (4ος αί.π.χ.)

Πυθαγόρειος φιλόσοφος μαθητής του Ικέτα. Τον αναφέρουν οι : Ιάμβλιχος , Στοβαίος, Πορφύριος. Πίστευε στο γεωκεντρικό σύστημα και στο ότι η γή είναι σφαιρική και κινείται γύρω απο τον άξονά της με κατεύθυνση πρός ανατολάς. Άλλο έργο του «περί βασιλείας», σώζονται αποσμάσματα στον Στοβαίο.

Ελίκων ό Κυζικηνός (4ος αί.π.χ.)

Μαθητής του Πλάτωνος στην Αθήνα και του Ευδόξου στην Κύζικο. Υπελόγιζε εκ των προτέρων με επιτυχία την έκλειψη ηλίου και τον σεισμό της 12 Μαίου 361πχ και τα προανήγγειλε στον Τύραννο Διονύσιο των Συρακουσών και στον Αρχύτα τον Ταραντίνο.

Ασχολήθηκε με το «Δήλιον πρόβλημα» (διπλασιασμός του κύβου).

Επιγένης ό Βυζάντιος ό Γνωμονικός (1ος αί.μ.χ.)

Τον αναφέρουν ο Ποσειδώνιος, ο Πλίνιος και ο Σενέκας. Παραδεχόταν τους κομήτες όχι ως ουράνια σώματα, αλλά «φαινόμενα μετέωρα» όπως και ο Αριστοτέλης.

Επίκουρος ό Σάμιος (Σάμος- Αθήναι, 341-271π.χ.)

Γεννήθηκε στην Σάμο,υιός του Νικοκλέους του Αθηναίου και της Χαιρεστράτης. Μαθητής του Πλατωνικού Παμφίλου. Στην συνέχεια πήγε στην νήσο Τέω, δίπλα στην Σάμο για να ακούσει τον φιλόσοφο Ναυσιφάνη, οπαδού της φιλοσοφίας του Δημοκρίτου. Ως Αθηναίος πολίτης ήρθε στην Αθήνα σε ηλικία 18 ετών, για να εκπληρώσει την θητεία του. Ίδρυσε σχολές στον Κολοφώνα, στην Μυτιλήνη και στην Λάμψακο. Το 306π.χ. εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ίδρυσε δική του σχολή. Ασχολήθηκε κυρίως με την αστρονομία και την μετεωρολογία. Τον αναφέρουν οι : Διογένης, Κικέρων, Σέξτος, Απολλόδωρος, Διότιμος, Διονύσιος Αλικαρνασσεύς, Στοβαίος και άλλοι.

Υπεστήριξε την ατομική θεωρία του Λευκίππου. Τα συγγράμματά του κατέλαβαν έκτασιν 300 κυλίδρων. Σώζονται ελάχιστα. «Περί φύσεως», «Περί ατόμων και κενού», «επιτομή των πρός τους φυσικούς», «περί της εν ατόμω γωνίας», «επιστολή πρός Ηρόδοτον» περίληψη των περί των φυσικών του Επικούρου δοξασιών, σώζεται. «Επιστολή πρός Πυθοκλέα» όπου ασχολείται με εκλείψεις ηλίου και σελήνης και τα σημάδια στον ουρανό που προαναγγέλουν τον καιρό. Στην συνέχεια σημειώνει τις αιτίες που προκαλούν τα μετεωρολογικά και γεωλογικά φαινόμενα. Σώζεται.

Ερατοσθένης ό Κυρηναίος (276-194π.χ.)

Ένας απο τους μεγαλύτερους Θετικούς επιστήμονες της αρχαιότητος. Σπούδασε στην Αθήνα με δασκάλους τον Αρίστωνα και τον Αρχεσίλαο. Έζησε στην Αλεξάνδρεια όπου ήταν διευθυντής της περίφημης βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας την εποχή του Πτολεμαίου του Ευργέτου. Ο μεγάλος Αρχιμήδης τον εκτιμούσε ιδιαίτερα και του αφιέρωσε τα : «περί μηχανικών θεωρημάτων πρός Ερατοσθένη έφοδος», «Βοεικόν πρόβλημα». Κρατήρας στην σελήνη ονομάζεται σήμερα πρός τιμήν του. Τον αναφέρει ο Στοβαίος.

Το έργο του : «Απόδειξη της σφαιρικότητος της γής» χρησιμοποίησε μέθοδο που ταυτίζεται με τις σύχρονες αστρονομικές μεθόδους και βασίζεται στις 4 παραδοχές.

Α) ο ποταμός Συήνης (Άνω Αίγυπτος Ασουάν) βρίσκεται στον τροπικό του Καρκίνου και γνώμων ενός ηλιακού ωρολογίου δεν ρίχνει σκιά κατά το θερινό ηλιοστάσιο.

Β) ο ποταμός αυτός και η Αλεξάνδρεια έχουν το ίδιο γεωγραφικό μήκος.

Γ) η απόσταση μεταξύ δύο σημείων ( μήκος τόξου) εκτιμάται σε 5000 στάδια ( 900χλμ).

Δ) οι ακτίνες του ηλίου είναι παράλληλες. Δέχτηκε την γή ως σφαιρική και γνώριζε ότι η διαφορά του γεωγραφικού πλάτους μεταξύ Αλεξανδρείας και Συήνης είναι ισοδύναμη με την γωνία που σχηματίζουν οι ακτίνες του ηλίου με το ζενίθ το μεσημέρι στην Αλεξάδρεια. Μέτρησε το μήκος μίας κατακόρυφης ράβδου και της σκιάς της και υπελόγισε την σχηματιζομένη γωνία α = 1/50 της περιφερίας του κύκλο. Έτσι το μήλος του ισημερινού εκτιμήθηκε σε 250000στάδια (50Χ5000).

Άλλα έργα του: «Καταστερισμοί» περιλαμβάνει αναλυτικό κατάλογο αστέρων, υπολογισμός της πολικής διαμέτρου της γής (με μεγάλη ακρίβεια) της εκλειπτικής και της αποστάσεως ηλιού – γής. «Εκπόνηση νέου χάρτου της γής» βασίστηκε εν μέρει στον Δικαίαρχο. «Γεωγραφικά», «περί της αρχαίας κωμωδίας», « χρονολογικός πίναξ» καλύπτει απο την άλωση της τροίας. «κόσκινον του Ερατοσθένους» και «Μεσολάβος».

Έρμιππος ό Καλλιμάχειος (Σμύρνη, 200π.χ.)

Περιπατητικός φιλόσοφος. έζησε στη Αλεξάνδρεια και ήταν μαθητής του Καλλιμάχου. Τον αναφέρουν ο Πλούταρχος, ο Διογένης, ο Αθήναιος, ο Στοβαίος. Ο Βατικάνειος πίναξ τον κατατάσσει στους αστρονόμους συγγραφείς.

Το έργο του : «Βίοι», «Φαινόμενα» αστρονομικό ποίημα», «Των περί του πόλου συναξαμένων», «Περί των επτά σοφών», «περί των Ισοκράτους μαθητών», «Περί Πυθαγόρου», «Περί Αριστοτέλους», «Ονειροκριτικά», «Περί αστρολογίας», και «Περί Αιγύπτου και Αιθιοπίας».

Εύδημος ό Ρόδιος (350-290 π.χ.)

Σπούδασε στην Αθήνα και δίδαξε στην σχολή του Αριστοτέλους. Μετά το θάνατο του Αριστοτέλους πήγε στην Ρόδο, όπου ίδρυσε «Αριστοτέλεια σχολή». Έγραψε Ιστορικές παρατηρήσεις σχετικά με τα Μαθηματικά, την γεωμετρία, την Αστρονομία και γενικότερα για τις θετικές επιστήμες.

Έργα του : «Περί γωνίας», «Φυσικά», «Αναλυτικά και περί λέξεως», «Αριθμητική Ιστορία», «Αστρολογική Ιστορία», «Γεωμετρική Ιστορία».Απο τα έργα του σώζονται αποσμάσματα στον Αλέξανδρο, Αφροδισέα, στον Γέμινο και Simplicius.

Εύδοξος ό Κνίδιος (Κνίδιος – Μ.Ασία, 408-355π.χ.)

Υιός του Αισχίνου. Σπούδασε μαθηματικά στην σχολή του Αρχύτου και Ιατρική στην Ακαδημία του Πλάτωνος, με καθηγητές τον Φιληστίονα και Θεομήδοντα. Φιλοσοφία του δίδαξε ο ίδιος ο Πλάτων. Ταξείδεψε στην Αίγυπτο όπου ίδρυσε το «Ευδόξειον αστεροσκοπείον». Αργότερα στην προποντίδα ίδρυσε την ονομαστή σχολή της «Κυζίκου». Σχολή είχε ιδρύσει και στην Αθήνα, αλλά με την προτροπή του Πλάτωνος, έκλεισε την σχολή και ανέλαβε την διδασκαλία των θετικών επιστημών στην Ακαδημία του Πλάτωνος. Στο τέλος της ζωής του, γύρισε στην κνίδο όπου ίδρυσε αστεροσκοπείο. Είναι ένας απο τους μεγαλύτερους μαθηματικούς και αστρονόμους όλων των εποχών. Κρατήρας στην σελήνη έχει το όνομά του. Τον αναφέρουν ο Διογένης, Ίππαρχος, Κικέρων, Πετρώνιος, Πλούταρχος, Σέξτος, Στράβων, Σούδα και Πτολεμαίος.

Έργα του : Μαθηματικά ( «Αξίωμα συνέχειας», «Μέθοδος εξαντλήσεως», «Ανάλυσις και σύνθεση στην γεωμετρία», «Δήλιον πρόβλημα», «Αναλογίες», «Θεώρημα χρυσής τομής», «Θεωρία των Ασυμμέτρων αριθμών»). Γεωγραφία-Μετεωρολογία, ο Στράβων θεωρεί τον Εύδοξο ως τέταρτο μεγάλο γεωγράφο. Ήταν ο πρώτος που εφάρμοσε μαθηματικά αξιώματα στην Γεωγραφία. Αστρονομία : στο «Διοσημείαι και Επισημασίαι» παραθέτει παρατηρήσεις καιρού και μελέτη ανέμων. Στο «Γή περίοδος» ασχολείται με το κλίμα στις διάφορες περιοχές της γής και με τις ζώνες της γήινης σφαίρας, που έχουν τα ίδια αστρονομικά δεδομένα (όψη νυκτερινού ουρανού διάρκεια μεγαλύτερης ημέρας κ.α.). Κατασκεύασε επίσης Ουράνιο σφαίρα. Στο έργο «Φαινόμενα και ένοπτρον» περιγράφει την θέση των Αστερισμών στην Ουράνια σφαίρα, την ανατολή και τη δύση των. Στην «Σφαιροποιία» επιχειρεί μία μηχανική αναπαράσταση της θεωρίας του Αυτολύκου για την κίνηση των πλανητών. Μέτρησε πρώτος τα μεγέθη και τις αποστάσεις του ηλίου και της σελήνης απο την γή. Στο έργο « Αστρολογούμενα και γεωμετρούμενα» επενόησε μέθοδο για την μέτρηση των αποστάσεων του ηλίου και της σελήνης. Ο Εύδοξος είναι ο ιδρυτής της ουρανίου μηχανικής. Στο έργο του βασίστηκε ο Αρίσταρχος. Στο έργο του «οκταετηρίς» παραθέτει χρονολογική πραγματεία για την εναρμόνιση του σεληνιακού με το ηλιακό έτος. Ο Εύδοξος εποίησε ημερολόγιο με ηλιακό κύκλο. 4 ετών, τρία με 365 ημέρες και ένα με 366 ημέρες. Το ημερολόγιο αυτό, που πρότεινε ο Εύδοξος καθιερώθηκε 300 χρόνια αργότερα απο τον Ιούλιο Καίσαρα, γνωστό ως Ιουλιανό. Στην «Θεωρία των ομοκέντρων σφαιρών» δίδει ερμηνεία της φαινομένης τροχιάς των πλανητών με την βοήθεια της «Ιπποπέδου» καμπύλης (σφαιρικού λημνίσκου), που είναι δική του εφεύρεση. Η θεωρία αυτή απετέλεσε την βάση της επιστημονικής αστρονομίας. Έγραψε και σχετικό σύγγραμμα με τίτλο «Περί ταχών». Μελέτησε την κίνηση των επτά πλανητών Ήλιος, Σελήνη, Ερμής, Αφροδίτη, Αρής, Ζέυς, Κρόνος. Το σύστημα του Ευδόξου προκάλεσε τον γενικό θαυμασμό και έγινε αποδεκτό απο τον Αριστοτέλη στο έργο του «Μετά τα φυσικά». Η θεωρία τελειοποιήθηκε απο τον μαθητή του Ευδόξου Κάλλιπο. Στις εφευρέσεις του Ευδόξου περιλαμβάνονται : «Διόπτρα» είδος θεοδολίχου για μέτρηση αποστάσεων και αστρονομικές παρατηρήσεις. Τελειοποιήθηκε απο τον Ήρωνα. «Αράχνη» χάρτης της ουρανίου σφαίρας. «Αστρολάβος» όργανο μετρήσεως του χρόνου ημέρα και νύχτα. Αργότερα εξελίχθηκε σε αστρονομικό και ναυτιλιακό όργανο. «Πόλος» Μ’αυτόν παρακολουθούσαν την διαδρομή της ηλίου σκιάς επάνω σε τμήματα κύκλου, όπου είχαν αποτυπωθή αντιστοιχίες με τον ζωδιακό κύκλο. Έτσι έδειχνε την ώρα, την ημέρα και τον μήνα.

Τα συγγράμματά του έχουν χαθή. Σώζονται αποσμάσματα σε έργα άλλων συγγραφέων.


Εχακράτης ό Φλιούντιος (Φλιούς- Κορινθία, 4ος αί.π.χ.)
 
Πυθαγόρειος φιλόσοφος. Μαθητής του Αρχύτου και του Ευρύτου. Τον αναφέρει ο Πλάτων που είχε ακούσει ομιλία του στην Ιταλία. Ανήκει στους τελευταίους Πυθαγορείους.
 
Τον αναφέρουν οι : Διόδωρος, Διογένης, Ιάμβλιχος, Κικέρων.
 
Το έργο του περλαμβάνει διάφορα συγγράμματα σχετικά με τα μαθηματικά και την αστρονομία.
 
Σώζονται αποσμάσματα.
 
Ηλιόδωρος ό Αλεξανδρεύς (5ος αί.μ.χ.)
 
Υιός του Ερμεία, νεώτερος αδελφός του Αμμωνίου. Νεοπλατωνικός, σπούδασε στην Αλεξάνδρεια, όπου έκανε σειρά αστρονομικών παρατηρήσεων. Έργα του : «Αστρονομική διδασκαλία», «Σχόλια εις την εισαγωγήν Αστρονομίας» και «Εισαγωγή εις την Αλμαγέστην». Σώζονται αποσμάσματα απο τα έργα του.
 
Ηρακλείδης ό Ποντικός (Ηράκλεια – Εύξεινος Πόντος, 4ος αί.π.χ.)
 
Μαθητής του Πλάτωνος και του Αριστοτέλους. Γνώρισε το έργο των Πυθαγορείων και κυρίως του Έκφαντου και Ικέτα. Έζησε πολλά χρόνια στην Αθήνα. Επέστρεψε στην Ηράκλεια όπου ίδρυσε σχολή. Τον αναφέρει ο Διογένης. Υπεστήριξε ένα μικτό γεω-ηλιοκεντρικό σύστημα. Ο ήλιος, η σελήνη και οι μακρινοί πλανήτες περιστρέφονται γύρω απο την γή, ενώ οι πλανήτες γύρω απο τον ήλιο. Επίσης η γή περιστρέφεται γύρω απο τον άξονά της σε 24 ώρες. Απο τα συγγράμματά του που ήταν πολυάριθμα, σώζονται αποσμάσματα. Στο γεω-ηλιοκεντρικό του σύστημα βασίστηκε ο γνωστός Δανός αστρονόμος Τύχων ο Βράχιος.
 
Άλλα έργα του :«Περί φύσεως», «Περί των έν Άδη και περί των έν ουρανώ», «Περί των Πυθαγορείων», «Περί ευρημάτων», «Περί των φυσικών απορουμένων», «ζωροάστρης».
 
Ηράκλειτος ό Εφέσιος (Έφεσος 540-480π.χ.)
 
Μελετητής του Ομήρου, Ξενοφάνη, Θαλή, Πυθαγόρα και τον Εκαταίο. Πατέρας του ήταν ο Βλύσων. Τον αναφέρει ο Στοβαίος. Απο το «Περί φύσεως» σώζονται 129 αποσμάσματα σε έργα μεταγενεστέρων κυρίως συγραφέων. Το σύγραμμα το εξέδωσε το 478πχ. Ο Ηράκλειτος θεώρησε την ουσία του σύμπαντος ως φωτιά που μετατρέπεται σε ποικίλες μορφές, χωρίς ποτέ να χάνει την ταυτότητά της. Υπεστήριξε ότι τα πάντα βρίσκονται σε διαρκή μεταβολή, «τα πάντα ρεί». Η γένεσις της ύλης γίνεται διά συμπυκνώσεως έκ της ενέργειας. Το έργο του περιλαμβάνει ηθική, φιλοσοφία, φυσική και αστρονομία. Αποσμάσματα απο το έργο του διέσωσαν ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης και ο Θεόφραστος.
 
Ησίοδος ο Ασκραίος (Άσκρη – Βοιωτία, 730 π.χ.)
 
Υιός του Δίου και της Πυκιμήδης. Κατήγετο απο την Κύμη της Μ Ασίας. Είναι ο Πρώτος που αναφέρει το όνομά του στα έργα του. Τον αναφέρουν πολλοί κλασσικοί συγγραφείς.
 
Έργα του : «Θεογονία», «Γυναικών κατάλογος, Ηοίαι» που αποτελεί συνέχεια της Θεογονίας. «Έργα και ημέραι» όπου θεωρείται το πρώτο γεωργικό σύγγραμμα.
 
Περιγράφει τα γεωργικά εργαλεία της εποχής. Αναφέρει τις θεραπευτικές γνώσεις τις εποχής. Ο Βιργίλιος επηρεάστηκε απο αυτό του το έργο. «Ασπις Ηρακλέους» ποίημα 480 στίχων αποτελεί τον πρώτο γνωστό χάρτη. «Μεγάλα έργα», « Αστρονομία» όπου περιέχει κατάλογο αστέρων. Ο Αθήναιος σώζει αποσμάσματα σχετικά με τον αστερισμό των Πλειάδων. «Χίρωνος υποθήκαι», «Ιδαίοι δάκτυλοι», «Ορνιθομαντεία», «Κήυκος γάμος», «Γής περίοδος» σώζεται απόσμασμα. Πρόσφατα μάλιστα βρέθηκαν μεγάλος αριθμός τμημάτων.
 
Ηφαιστίων ό Θηβαίος (Θήβαι- Αίγυπτος 4ος αί.π.χ.)
 
Έργο του : «Αποτελεσματικά» αποτελείται απο 3 μέρη. Την αστρονομική εισαγωγή, την Κυρίως γέννηση των ουρανίων σωμάτων και την διδασκαλία της δημιουργίας του σύμπαντος.
 
Θαλής ό Μιλήσιος (Μίλητος 635-545 π.χ.)
 
Υιός του Εξαμύου και της Κλεοβουλίνης. Βιογραφία του έχει γράψει ο Διογένης. Τον αναφέρει ο Στοβαίος, ο Θαλής ίδρυσε την Μιλησιακή σχολή φυσικής φιλοσοφίας. Ένας απο τους επτά σοφούς. Προέβλεψε πολλούς μήνες πρίν, την έκλειψη του ηλίου στις 28 Μαίου 585πχ και μάλιστα ότι θα γινόταν κατά την διάρκεια μάχης μεταξύ Λυδών και Περσών. Οι Βιογράφοι του τον συνδέουν με ανακαλύψεις στην φυσική, τα μαθηματικά, την αστρονομία και την εφαρμοσμένη μηχανική.
 
Το βασικό στοιχείο του Θαλή ήταν το νερό. Ο κόσμος είχε δημιουργηθή απο νερό και στηριζόταν στο νερό. Μίλησε για έμψυχο κόσμο και για την αρχή της «αυτοκινήσεως». Τα συγγράμματά του περιλαμβάνουν πέντε κατηγορίες : τα «Περί των αρχών», «Περί τροπής», «Μετεωρολογίας», «Περί ισημερίας» και «Ναυτικής αστρολογίας».
 
Ανεκάλυψε τα ηλιοστάσια και μέτρησε τους κύκλους των. Ανεκάλυψε τις πέντε ζώνες,αρκτική-ανταρτική-βόρειος και νότιος τροπική (εύκρατες)-ισημερινός(διακεκαυμένη). Ανεκάλυψε την κλίση του ζωδιακού κύκλου και την προέλευση του φωτός της σελήνης. Επίσης εξήγησε τις πλημμύρες του Νείλου. Μέτρησε το ύψος των πυραμίδων και εκπόνησε μέθοδο για την εύρεση της αποστάσεως των πλοίων που πλέουν στην θάλασσα, απο την ακτή, με βάση την ομοιότητα των τριγώνων. Καθόρισε την διάρκεια του έτους σε 365 ημέρες. Απέδειξε ότι οι 4 εποχές του έτους δεν είναι ισόχρονες. Βρήκε ότι ο Πολίκος αστέρας μπορεί να χρησιμεύσει ως οδηγός των ναυτιλλομένων την νύχτα. Υπελόγισε ότι η διάμετρος του ηλίου είναι 1/720 της φαινομένης τροχίας του. Πρώτος είπε ότι ο κόσμος έχει σχήμα σφαίρας και είναι ο άνθρωπος που ανεκάλυψε τον μαγνητισμό και τον ηλεκτρισμό.
 
Τα κειμενά του δεν σώζονται, αναφέρονται όμως σ’αυτά πολλοί αρχαίοι συγγραφείς. Απολλόδωρος, Ηρόδοτος, Κλήμης, Κικέρων, Πλίνιος, Πλάτων, Ιώσηπος, Σενέκας, Αέτιος, Ιάμβλιχος και άλλοι.
 
Θεανώ ή Θουρία (Θούριοι- Κ. Ιταλία, 6ος αί.π.χ.)
 
Κόρη του Ιατρού Βροντίνου. Μαθήτρια και σύζυγος του Πυθαγόρου (ήταν 36 χρόνια νεοτερή του). Δίδαξε μαθηματικά και αστρονομία στις σχολές της Σάμου και του Κρότωνος. Μετά τον θάνατο του Πυθαγόρου ανέλαβε την διεύθυνση και διέδωσε το έργο του στην μητροπολιτική Ελλάδα και στην Αίγυπτο. Την αναφέρουν οι : Αθήναιος, Σούδα, Διογένης και Ιάμβλιχος.
 
Έργα της : «Κοσμολογία», «Θεώρημα της χρυσής τομής», «Θεωρία των αριθμών», «Κατασκευή του σύμπαντος», «Βίος Πυθαγόρου» το οποίο δεν σώζεται και «Περί αρετής» το οποίο και αφιέρωσε στον μεγάλο πολεοδόμο και αρχιτέκτονα Ιππόδαμο. Σύμφωνα με την Θεανώ το σύμπαν είναι κατασκευασμένο από αριθμούς και απλές αναλογίες. Αποτελείται από 10 σφαίρες που είναι ομόκεντρες και αντιστοιχούν στον ήλιο, σελήνη, Κρόνο, Δία, Άρη, Αφριδίτη, Ερμή, Γή, Αντιχθόνα (Αντιγή) και στους Αστέρες. Οι πλανήτες κινούνται γύρω απο «κεντρικό πύρ». Οι απλανείς αστέρες δεν κινούνται. Οι αποστάσεις μεταξύ των ομόκεντρων σφαιρών και του κεντρικού πυρός βρίσκονται στην ίδια αριθμητική αναλογία με τα διαστήματα της μουσικής κλίμακος.
 
Θεοδόσιος ό Τριπολίτης
 
(Τρίπολις Βιθυνίας, 1ος αί.π.χ.)


Τον αναφέρουν ο Στράβων και η Σούδα. Έργα του : «Περί ημερών και νυκτών» βιβλία 2, σώζεται σε λατινική μετάφραση. Περιέχει 32 προτάσεις σχετικά με την διάρκεια ημερών και νυκτών, αναλόγως με τις εποχές του έτους και το γεωγραφικό έτος, κάθε τόπου. Ασχολείται επίσης με προβλήματα υπολογισμού του χρόνου. Για την μέτρηση του γεωγραφικού πλάτους είχε εφεύρει συσκευή, όπως αναφέρει ο Βιτρούβιος. «Διαγραφαί οικιών» διαπραγματεύεται προβλήματα αριτεκτονικής. «Αστρολογικά» δεν σώζεται, εξέταζε εκτός απο τα αστρολογικά και καθαρά αστρονομικά προβλήματα. «Υπόμνημα είς το Αρχιμήδους εφόδιον» δεν σώζεται, περιλαμβάνει σχόλια στην μελέτη του Αρχιμήδους.«Σφαιρικά» βιβλία 3 .Διαπραγματεύονται τομές σφαίρας. Σώζονται 25 χειρόγραφα σε λατινικά. «Περί οικήσεων» γεωγραφική μελέτη με στοιχεία μαθηματικής γεωγραφίας σχετικά με γήινες ζώνες, οι οποίες ονομάζονται «οικήσεις». Είναι το πρώτο βιβλίο μαθηματικής γεωγραφίας.

Θεόφιλος ό Εδεσσαίος (Έδεσσα-Μεσοποταμία, 695-785μ.χ.)

Υιός του Θωμά. Έζησε στην Βαγδάτη ως αστρολόγος της βασιλικής αυλής του Χαλίφη Άλ-Μαχντί. Γνώριζε καλά τα αρχαία Ελληνικά συγγράμματα και τα υπεράσπιζε σε επιθέσεις χριστιανών. Στα συγγράμματά του αναφέρονται όλοι οι διάσημοι αρχαίοι αστρονόμοι ( Ορφεύς, Δωρόθεος, Ιουλιανός, Ηφαιστίων, Τιμοχάρης, Κριτόδημος).

Έργα του : «Περί κοσμικών καταρχών» σώζονται εκτενή αποσμάσματα. «Περί πολεμικών καταρχών», «Περί καταρχών» παράφραση ορφικού ποιήματος. «Ομήρου Ιλιάς-Οδύσσεια» Μετάφραση στα συριακά, Ιστορία απο τον Μ. Αλέξανδρο έως το 663μ.χ. Σώζονται αποσμάσματα.

Θέων ό Αλεξανδρεύς (Β΄μισό 4ου αί.μ.χ.)

Πατέρας της περίφημης μαθηματικού Υπατίας, η οποία ήταν βοηθός του. Έζησε την εποχή του Θεοδοσίου. Διευθυντής του «Μουσείου» (Πανεπιστημίου και βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας). Δίδαξε στην σχολή που δίδαξε ο Ευκλείδης.

Έργα : «Μαθηματικά», «Αριθμητικά», «Περί σημείων και εξετάσεων των ορνέων», «Περί της επιστολής του Σειρίου», «Περί των πλημμυρών του Νείλου», «Σχόλια είς την του Πτολεμαίου πραγματείαν, Πρόχειρος Κανών», «Σχόλια είς τον Μικρόν Αστρολάβον του Πτολεμαίου», «Σχόλια είς την Αλμαγέστην του Πτολεμαίου», «Στοιχεία του Ευκλείδου», «Μετακίνησις της Ισημερίας», δέχεται την τιμή που αναφέρει ο Πτολεμαίος 1μοίρα ανά αιώνα. Σημειώνει ότι, κατά την γνώμη μερικών αστρονόμων, η μετακίνηση δεν μεταβάλλεται προοδευτικά, αλλά περιορίζεται σε μία διακύμανση 8 μοιρών κατά μήκος του τόξου.

Συνολικά έγγραψε 13 συγγράμματα. Σώζεται πλήρως το πρώτο βιβλίο απο «Τα σχόλια είς του Πτολεμαίου πραγμάτειαν» και αποσμάσματα απο τ’άλλα. Το έργο του το αναφέρουν και το σχολιάζουν διάφοροι συγγραφείς, όπως μας πληροφορεί η Σούδα.

Θράσυλλος ό Αλεξανδρεύς (1ος αί.π.χ.)

Έζησε στην Ρόδο, όπου εγνώρισε τον μετέπειτα Αυτοκράτορα Τιβέριο και έγινε φίλος του. Τον αναφέρουν οι: Διογένης, Ηφαιστίων και Στοβαίος. Ο Θράσυλλος είχε εξαιρετική μόρφωση και ευφυία και εγνώριζε την Πλατωνική Φιλοσοφία. Μελέτησε τα συγγράμματα της Ελληνιστικής εποχής, σχετικά με αστρολογία. Κατέταξε τα έργα του Πλάτωνα σε 9 τετραλογίες, όπως ο Δερκυλλίδης.

Ικέτας ό Συρακούσιος (5ος αί.π.χ.)

Ένας απο τους αρχαιότερους Πυθαγορείους σοφούς. Τον αναφέρουν ο Διογένης, ο Κικέρων και άλλοι. Θεωρείται ο Πρώτος που δίδαξε ότι η γή περιστρέφεται γύρω απο τον άξονά της, με μεγάλη ταχύτητα σε 24 ώρες, ενώ τα άλλα ουράνια σώματα παραμένουν ακίνητα. Ο Διογένης θεωρεί τον Φιλόλαο ως πρώτον διδάξαντα ή τον Θεόφραστο κατά τον Κικέρωνα.

Ιουλιανός ό Λαοδικεύς (5ος αί.μ.χ.)

Έργα του : «Περί πολέμου», «Περί πράξεων», «Περί ανέμων», «Επίσκεψις αστρονομική» όπου περιγράφει τους αστερισμούς κατα την 28 Οκτωβρίου 497μ.χ. ενώ οι συντεταγμένες των αστέρων καταγράφησαν το έτος 500μ.χ.

ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ (Βυζάντιον, 332-363 μ.χ.)

Μελέτησε τους αρχαίους συγραφείς. Ασχολήθηκε με την αστρονομία. Υπεστήριξε δημόσια το ηλιοκεντρικό σύστημα του Αριστάρχου και είναι ο δεύτερος που το έκανε, μετά τον Σέλευκο. Το 351 πήγε στην Πέργαμο, όπου παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας με νεοπλατωνικούς, τον Αιδέσιο και Μάξιμο. Στην Αθήνα σπούδασε ρητορική και φιλοσοφία με μαθητές τον Βασίλειο τον Μέγα και τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό. Ο Εθνικός ο Ιστορικός Ζώσιμος τον απεκάλεσε «Μέγα». Προσπάθησε να επαναφέρει την Ελληνική θρησκεία και έκτισε πολλούς ναούς στην Ήπειρο, στην Μακεδονία και στην Πελοπόννησο. Ανοκοδόμησε αρχαίες πόλεις που είχαν μεταβληθή σε ερείπια (Νικόπολις-Ελευσίνα-Αθήνα) απο αυτούς που τον ονόμασαν παραβάτη.

Έργα : «Είς Βασιλέα ήλιον» πεζός, ρητορικός ύμνος. Εκφράζει την αποδοχή του συστήματος του Αριστάρχου «οί τε γάρ πλανήτες εύδηλον ότι περί αυτόν (τον ήλιον) ώσπερ βασιλέα χορεύοντες, έν τισιν ωρισμένοις πρός αυτόν διαστήμασιν αρμοδιώτατα φέρονται κύκλω στηριγμούς τινας ποιουμένοι και πρόσω και πίσω πορείαν, ως οι της σφαιρικής επιστήμονες θεωρίας ονομάζουσι τα περί αυτούς φαινόμενα».

«Είς την μητέρα των Θεών» ύμνος με φανερή την επίδραση των νεοπλατωνικών.

«Υπόμνημα Γαλατίας», «86 Επιστολαί», «Πρός Ηράκλειον».

Ίππαρχος ό Ρόδιος (190-120 π.χ.)

Ο μεγαλύτερος Αστρονόμος όλων των λαών και όλων των εποχών. Ο Πατήρ της Αστρονομίας. Γεννήθηκε στην Νίκαια της Βιθυνίας. Έζησε και εργάστηκε στην Ρόδο και στην Αλεξάνδρεια. Ο Ίππαρχος θεωρούσε ότι δεν μπορεί να υπάρξει γεωγραφία χωρίς την χρησιμοποίηση αστρονομικών μεθόδων για τον προσδιορισμό γεωγραφικού πλάτους. Έτσι προσδιόρισε τις θέσεις διαφόρων πόλεων. Για τα γεωγραφικά μήκη θεωρούσε ότι πρέπει να καθορίζονται απο τις διαφορές των τοπικών χρόνων, που γίνονται φανερές στις ηλιακές εκλείψεις. Οι χάρτες του βασίζονται σε γεωμετρικούς υπολογισμούς και σημείωσαν μεγάλη πρόοδο στην Ιστορία της χαρτογραφίας. Πρός τιμήν του ονομάσθηκε κρατήρας στην σελήνη. Τον αναφέρει ο Στοβαίος.

Εφεύρε τον Αστρολάβο με την βοήθεια του οποίου μέτρησε ακριβώς τις συντεταγμένες των αστέρων. Ο Αστρολάβος του Ιππάρχου ήταν σφαιρικός και επιπεδόσφαιρος. Ο επιπεδόσφαιρος επέτρεπε την χρησιμοποίηση της στερεογραφικής προβολής την οποία επίσης ανεκάλυψε ο Ίππαρχος για την εύρεση της ακριβούς ώρας. Τελειοποίησε την Διόπτρα, όργανο που επέτρεπε την εκτίμηση της φαινομένης διαμέτρου του ηλίου και της σελήνης, απόσταση και πραγματικό μέγεθός των. Τελειοποίησε επίσης παλαιότερα όργανα όπως : Καθετίον-Γνώμων-Πόλος-Ηλιοτρόπιον-Ηλιωρολόγιον-Κλεψύδρα-Στερεά σφαίρα- Υδρολόγιον-Κρίκοι.

Είναι ο πρώτος που διαίρεσε τους κύκλους των οργάνων του σε 360 μοίρες. Διαπίστωσε την σφαιρικότητα της γής και κατασκεύασε την πρώτη υδρόγειο σφαίρα. Το 134 π.χ. διατύπωσε την αρχή της αστρονομίας : «οι αστέρες δεν είναι αιώνιοι είς τον ουρανό». Στο έργο «κατάλογος των αστέρων του Ιππάρχου» περιλαμβάνει στοιχεία για τους 1039 λαμπρότερους αστέρες (τους τότε ορατούς), όπως το ουράνιο μήκος και πλάτος των. Το έργο έγινε το 127π.χ. και σώζεται. Προσδιορίζει την διάρκεια του έτους σε 365,246667 (σωστή 365,242217). Υπελόγισε την λόξωσιν της εκλειπτικής (γωνία της τροχιάς της γής ως πρός τον ισημερινόν, σε 23μοίρες και 51΄ (σωστή 23μοίρες 43΄ την εποχή του Ιππάρχου). Υπελόγισε με βάση τις παρατηρήσεις των εκλείψεων, την μέση απόσταση σελήνης – γής σε 33,66 φορές την διάμετρο της γής (σωστή 30,20) και την διάμετρο της σελήνης 1/3 της διαμέτρου της γής ( σωστή 0,27). Υπελόγισε χρονολογικές εκλείψεις της σελήνης. Υπελόγισε το μέγεθος του μέγιστου κύκλου της γής σε 39960 χλμ (σωστή 40000χλμ). Προσδιόρισε με αστρονομικές μεθόδους τις συντεταγμένες σημείων στην επιφάνεια της γής, προσδιορίζοντας το γεωγραφικό πλάτος, ενώ το γεωγραφικό μήκος καθοριζόταν μέσω των παρατηρήσεων των εκλείψεων. Έκανε παρατηρήσεις πλανητών και πλανητικών τροχιών.

Ιδρυτής της επίπεδης και σφαιρικής τριγωνομετρίας. Εκπόνησε πίνακα των μηκών των χορδών του κύκλου. Πρώτος εφάρμοσε την «στερεογραφική προβολή της σφαίρας» την απεικόνηση δηλαδή της σφαιρικής επιφανείας σε επίπεδο, που χρησιμοποιείται και σήμερα στην κατασκευή χαρτών. Τέλος ησχολήθη με την κριτική του έργου του Ερατοσθένους.

Τα έργα του : «Περί των αστερισμών», «Περί της των απλανών συντάξεως», «Περί της των συναναστολών πραγματείας», «Περί της των δώδεκα ζωδίων αναφοράς», «Περί της μεταπτώσεως των τροπικών και εαρινών σημείων», «Παραλλακτικών βιβλία δύο», « Περι μεγεθών και αποστημάτων ηλίου και σελήνης», «Περί της κατά πλάτος μηνιαίας της σελήνης κινήσεως», «Περί εκλείψεως ηλίου και τα επτά κλίματα», «Περί μηνιαίου χρόνου», «Περί εμβολίμων μηνών τε και ημερών», «Περί του ενιαυσίου μεγέθους», «Περί της πραγματείας των έν κύκλω ευθειών, βιβλία 12», «Περί των διά βάρους κάτω φερομένω», «Πρός τον Ερατοσθένη και τα έν τη γεωγραφία αυτού λεχθέντα», «Είς τους αρίστους», «Τα περί των Αράτου και Ευδόξου φαινομένων, βιβλία 3». Το τελευταίο αυτό βιβλίο διεσώθη. Τα άλλα κάηκαν στον εμπρησμό της βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας, που αποτελεί την μέγιστη καταστροφή που έγινε ποτέ, απο τα γνωστά μαυροφορεμένα ζώα και τις ευλογίες του Ιουλίου.

Εκτενείς περικοπές των βιβλίων του, διέσωσαν αρχαίοι συγγραφείς, όπως : ο Πτολεμαίος, ο Πλίνιος, ο Στράβων, ο Θέων, ο Πλούταρχος.

Ιππίας ό Μηχανικός (2ος αί.μ.χ.)

Τον αναφέρει ο Λουκιανός στο έργο του «Ιππίας ή Βαλανείον». Ο οποίος περιγράφει λεπτομερώς το έργο του Ιππίου.


Ιππόνικος ό Πιταναίος (Πιτάνη- Αιολίς, 3ος αί.π.χ.)

Δάσκαλος του Αρκεσιλάου. Τον αναφέρουν οι : Βιτρούβιος, Διογένης, Κηνσορίνος.

Έκανε συστηματικές αστρονομκές παρατηρήσεις, τις οποίες κατέγραψε σε πραγματεία που δεν σώζεται. Βελτίωσε την «οκταετηρίδα» (χρονική περίοδος οκτώ ετών, με πέντε έτη απο 12 μήνες και τρία έτη με 13 μήνες).


Ιωάννης ό Φιλόπονος (Αλεξάνδρεια 6ον αί.μ.χ.)

Υιός του Ερμείου έζησε στην Αλεξάνδρεια. Μαθητής του νεοπλατωνικού Αμμωνίου. Υπεστήριξε ότι τα ουράνια σώματα δεν κινούνται «υπό ωθήσεως προερχομένης από νοητικά όντα, αλλά υπό της κινητικής δυνάμεως, ήν έθεσε είς αυτά ο Θεός». Ο Φιλόπονος στηριζόμενος σε Αριστοτελικό έδαφος, ανακαίνισε την περί κινήσεως και δυνάμεως φυσική αντίληψη και οικοδόμησε το σύστημα της ουρανίου μηχανικής. Επιβεβαίωσε τις απόψεις του Αριστοτέλους για την κίνηση και αναφέρθηκε πρώτος στην ιδέα της αδρανείας των σωμάτων. Μέσω της «εισαγωγής» του έγινε γνωστή η κατάταξη της επιστήμης του Αριστοτέλους στους Άραβες και αργότερα στους εβραίους. Θεωρείται θεμελιωτής της ουρανίου μηχανικής.

Έργα του : «Σχόλια είς την Αριθμητικήν εισαγωγήν του Νικομάχου», «Περί της του αστρολάβου χρήσεως και τι των έν αυτώ καταγεγραμμένων σημαίνει έκαστον», «Περί αιωνιότητος του κόσμου», «Σχόλια σε συγγράμματα του Αριστοτέλους (Φυσικής ακρόασις- Μετεωρολογικά- Μετά τα φυσικά)», «Σχόλια στην εισαγωγή του Πορφυρίου».

Κάλλιπος ό Κυζικηνός (Κύζικος Μ. Ασίας, 370π.χ.)

Σπούδασε στην Κύζικο κοντά στον Πτολεμαίο, φίλο του Ευδόξου, και τον διαδέχθη στην διεύθυνση της σχολής της Κυζίκου. Αργότερα πήγε στην Αθήνα όπου έγινε μαθητής του Αριστοτέλους.

Διόρθωσε και τελειοποίησε το σύστημα των ομόκεντρων σφαιρών του Ευδόξου, με την προσθήκη ακόμα επτά σφαιρών, μιάς για τον καθένα απο τους τότε θεωρούμενους Πλανήτες. Συνολικά χρησιμοποίησε 34 σφαίρες. Ασχολήθηκε με παρατηρήσεις των καλουμένων «Εώων επιστολών» και «Εσπερίων δύσεως» των απλανών αστέρων. Προσδιόρισε με μεγαλύτερη ακρίβεια τη διάρκεια των εποχών του έτους : Άνοιξη 94 ημέρες, Καλοκαίρι 92 ημέρες, Φθινόπωρο 89 ημέρες, χειμώνας 90 ημέρες. Η ακρίβεια είναι της τάξεως του 0,08 ώς 0,44 ημέρες. Βελτίωσε το τότε ημερολόγιο που βασιζόταν στον 19 ετή κύκλο του Μέτωνος.

Ο Κάλλιππος καθόρισε το ημερολόγιο έτσι ώστε κάθε 76 χρόνια (4x19) να παραλείπεται μία ημέρα. Έτσι η διάρκεια του έτους είναι 365,25 ημέρες και του μηνός 29,53 ημέρες. Η χρονική περίοδος των 76 ετών ονομάσθηκε «Κύκλος του Καλλίππου». Άλλο έργο του : «Περί συστήματος των απλανών», δεν σώζεται. Προς τιμή του «Καλλίππειος Κρατήρ» στο σύχρονο χάρτη της σελήνης.

Κάρπος ό Αντιοχεύς (2ος αί.μ.χ.)

Τον αναφέρει ο Πρόκλος και τον ονομάζει «μηχανικόν». Έργα του : «Κατασκευή καμπυλών», «Μαθηματικές κατασκευές», «Κατασκευή αστρονομικών εργαλείων». Εργαλεία μεγάλης ακριβείας ιδίως για υψομέτρηση των αστέρων (αστρολάβοι). «Αστρονομική πραγματεία» όπου περιλαμβάνει ορισμούς περί γωνίας, περί συσχετισμού θεωρήματος, πορίσματος και προβλήματος. Ο Πρόκλος αναφέρει τον ορισμό της γωνίας στην γεωμετρία απο τον Κάρπο και ότι ο Κάρπος στην Αστρονομική Πραγματεία εξετάζει την διάκριση μεταξύ προβλήματος και θεωρήματος και υποστηρίζει ότι πάντα το πρόβλημα προηγείται του θεωρήματος. Σώζονται αποσμάσματα. Κατά τον Πάππον τον τίτλον του μηχανικού είχαν οι γνωρίζοντες να κατασκεύαζουν πλανητάρια, είς τα οποία εγένοντο οί κινήσεις των πλανητών διά συστήματος λειτουργούντος δι’ύδατος. Αναφέρει ότι ο Κάρπος ισχυρίζεται ότι ο Αρχιμήδης είχε γράψει ένα μόνο βιβλίο «μηχανικόν», το πραγματευόμενον την σφαιροποιίαν. Σφαιροποιία λεγόταν η σπουδή της σφαίρας και η κατασκευή πλανηταρίων.

Κλεομήδης ό Αστρονόμος (2ος αί.μ.χ.)

Μαθητής του Ποσειδωνίου. Κρατήρας στην σελήνη ονομάστηκε πρός τιμήν του «Κλεομήδης».

Έργο του : «Κυκλική θεωρία μετεώρων», βιβλία δύο. Εισαγωγή στην αστρονομία. Περιγράφει το κοσμικό σύστημα , το μέγεθος και τις αποστάσεις των ουρανίων σωμάτων, τις κινήσεις των πλανητών, το ζωδιακό κύκλο και τις επδράσεις του. Αποτελεί περίληψη της αστρονομίας των στωικών. Αναφέρεται στην σφαιρικότητα της γής και στις πέντε ζώνες της, στην μέτρηση της περιφέριάς της απο τον Ερατοσθένη και τον Ποσειδώνιο, στις φάσεις της σελήνης και τις εκλείψεις και στην διάρκεια των εποχών του έτους. Συμφωνεί με τους στωικούς και παραδέχεται τα πρό του Πτολεμαίου αστρονομικά δεδομένα. Δέχθηκε ότι οι πλανήτες είναι περισσότεροι απο επτά, ότι το πλήθος των αστέρων είναι ακαθόριστο και ότι μερικοί απο αυτούς είναι μεγαλύτεροι απο τον ήλιο. Έκανε αξιόλογες παρατηρήσεις στη διάθλαση (κατάκλασις), συμπεριλαμβάνομένης και της ατμοσφαιρικής. Υπελόγισε με μεγάλη ακρίβεια τις διαστάσεις της σελήνης. Το σύγγραμμα μας δίδει πληροφορίες για τις μετρήσεις της γής του Ερατοσθένους και του Ποσειδωνίου. Η διδασκαλία του Κλεομήδους συμφωνεί με τα σημερινά παραδεδεγμένα. Το σύγγραμμα αυτό μεταφράστηκε και σχολιάστηκε στα λατινικά και χρησιμοποιήθηκε πολύ ως σχολικό βιβλίο τον μεσαίωνα.

Κλεόστρατος ό Τενέδιος (6ος αί.π.χ.)

Διάδοχος του Θαλού. Σύμφωνα με την παράδοση ο Θαλής πέθανε στην Τένεδο. Είχε εγκαταστήσει αστεροσκοπείο στην κορυφή του όρους Ίδα. Έργα του : «εισαγωγή των αστερισμών του ζωδιακού κύκλου», «Οκταετηρίς» εισαγωγή της παρεμβολής του οκταετούς κύκλου. «Αστρολογία» αστρονομικό ποίημα που περιελήφθη στα «Φαινόμενα του Αράτου».

Κόνων ό Σάμιος (3ος αί.π.χ.)

Ταξίδεψε στη Μεγάλη Ελλάδα (κάτω Ιταλία) και συνδέθηκε φιλικά με τον Αρχιμήδη. Έζησε στην Αλεξάνδρεια όπου συνδέθηκε φιλικά με τον Βασιλέα Πτολεμαίο, τον Ευεργέτη. Τον αναφέρουν οι : Απολλώνιος ό Περγαίος και ο Πάππος.

Έργα του : «Αστρονομικό σύγγραμμα» 7 βιβλία. Αφιερωμένο στον Πτολεμαίο. Περιέχει μεταξύ άλλων προσωπικές του παρατηρήσεις σχετικές με τις εκλείψεις. Ο Ίππαρχος στήριξε τις εργασίες του στα βιβλία αυτά. Δεν σώζεται. «Παράπηγμα» ημερολόγιο με μετεωρολογικές προβλέψεις και ενδείξεις περί της ανατολής και δύσεως των απλανών. Είχε κάνει σχετικές παρατηρήσεις στην Μεγάλη Ελλάδα. Δεν σώζεται. Ο Κόνων ανεκάλυψε τον αστερισμό της «Βερενικής πλόκαμος» προς τιμήν της Βασιλίσσης της Αιγύπτου Βερενίκης, συζύγου του Πτολεμαίου. «Κωνικαί τομαί» το 4ον βιβλίο του Απολλωνίου βασίστηκε στην εργασία του Κόνωνος.

Κριτόδημος ό Αλεξανδρεύς (3ος αί.π.χ.)

Τον αναφέρουν ο Πλίνιος, ο Βαλέντιος ο οποίος τον χαρακτηρίζει «Ιδρυτή της Αστρολογίας» και ο Firmicus, Ηφαιστίων.

Έργο του : «Όρασις» βιβλίο αστρολογίας. Δεν σώζεται. Αποσμάσματά του χρησιμοποίησε ο Ουάλης ο οποίος αναφέρει και επαινεί τον συγγραφέα. Το έργο του Κριτοδήμου χρησιμοποίησε και ο Πλίνιος στο σύγγραμμά του «Φυσική Ιστορία». Στο βιβλίο αυτό αναφέρονται αστρονομικά προβλήματα και επιχειρείται ερμηνεία γεγονότων πολύ παλαιών εποχών.

Κρίτων ό Νάξιος (3ος αί.π.χ.)

Τον αναφέρουν η Σούδα και ο Πλίνιος. Έργο του : «Οκταετηρίς» το σύγγραμμα είναι δικό του και κακώς αποδίδεται στον Ερατοσθένη ή στον Εύδοξο.

Λεπτίνης ό Αλεξανδρεύς (2ος αί.π.χ)

Έζησε στην Αυλή του Βασιλία Σελεύκου της Συρίας. Τον αναφέρει ο Βαλέριος Μάξιμος.

Έργο του: «Ουράνιος διδασκαλία» αναφέρεται στο έργο του Ευδόξου ( κυρίως στην θεωρία των ομόκεντρων σφαιρών) και περιέχει πληροφορίες σχετικά με την ζωδιακή και συνοδική περίοδο των πλανητών. Η Πραγματεία αυτή έχει σωθή σε πάπυρο με τίτλο «Τέχνη του Ευδόξου».

Λεωνίδας ό Αλεξανδρεύς (1ος αί.μ.χ.)

Τον αναφέρουν οι : Στοβαίος, Ιωάννης τζέζης και Βιτρούβιος.

Λύσις ό Ταραντίνος (Τάρας, 5ος αί. π.χ.)


Πυθαγόρειος φιλόσοφος, μαθητής του Πυθαγορόρου. Μετα την καταστροφή της Πυθαγορίου σχολής κατέφυγε στην Θήβα, όπου έζησε μέχρι τον θάνατό του. Δάσκαλος του Επαμεινώνδα. Τον αναφέρουν ο Ιάμβλιχος , ο Αθηναγόρας και ο Διογένης.

Δίδασκε την σφαιρικότητα της γής και την περιστροφή γύρω απο τον άξονά της. Οι Πλανήτες είναι σφαιρικοί και οι αποστάσεις μεταξύ τους αποτελούν αρμονικούς λόγους.

Μαρίνος ό Τύριος (60-130 μ.χ.)

Καταγόταν απο την Τύρο. Έζησε στην Ρόδο. Ένας απο τους θεμελιωτές της μαθηματικής γεωγραφίας. Τον αναφέρει ο Πτολεμαίος στο σύγγραμμά του «Περί της κατά Μαρίνον γεωγραφικής υφηγήσεως». Ο Πτολεμαίος επαινεί το έργο του Μαρίνου, το οποίο έχει ολοσχερώς χαθεί. Τον αναφέρει επίσης ο Άραβας γεωγράφος Άλ Μπασαούντι. Περιέγραψε την Βόρεια πλευρά της Ευρώπης. Εκπόνησε χάρτη με προβολικό σύστημα (κυλινδρική προβολή) και τα αυξομερή πλάτη (εφαρμογή στην Ναυσιπλοία). Είναι ο πρώτος που θεώρησε τον Μεσημβρινό των Μακάρων (Κανάρια νησιά) ως αφετηρία για την μέτρηση των μηκών και τον παράλληλο που περνά απο το Γιβραλτάρ και την Ρόδο ως αφετηρία για την μέτρηση του πλάτους. Οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι αποτυπώθηκαν έτσι με δύο ομάδες ευθειών γραμμών, πού ήταν κάθετες μεταξύ των (σύστημα συντεταγμένων που έδινε την θέση κάθε σημείου της γής- γεωγραφικό πλάτος, μήκος). Ο Μαρίνος χώρισε την υδρόγειο σε «ωρικάς ατράκτους» (ωριαία ισημερινά διαστήματα), συνέλεξε υλικό που αναφερόταν στην γεωγραφία διαφόρων χωρών και στον χάρτη του παρουσίασε την πρώτη σε παγκόσμια κλίμακα, απεικόνιση των γνωστών ηπείρων και κρατών με ακρίβεια. Ο χάρτης αυτός του Μαρίνου απετέλεσε τη βάση για την «Μερκατορική Προβολή» που χρησιμοποίησε ο Γερμανός χαρτογράφος Gerhard Kramer Mercator και που θα έπρεπε να λεγόταν «Μαρίνειος προβολή». Τον χάρτη του Μαρίνου, που ξανασχεδίασε ο Paolo Toscanelli, διάσημος χαρτογράφος του 1480, χρησιμοποίησε ο Κολόμβος το 1492. Ο Μαρίνος έγραψε τα «γεωγραφικά» και συνέταξε την «Διόρθωσις Γεωγραφικών Πινάκων» το 114π.χ. επάνω στην οποία βασίστηκε η γεωγραφία του Πτολεμαίου. Ο Μαρίνος ασχολήθηκε με την μετεωρολογία και ειδικότερα με τους ανέμους. Το έργο του Μαρίνου επηρέασε την χαρτογραφική επιστήμη ως το τέλος της Αναγεννήσεως.

Υπεστήριξε το Γεωκεντρικό σύστημα. Σχετικά με το μήκος του Παραλλήλου της Ρόδου δέχτηκε, όπως και ο Πτολεμαίος την εκτίμηση του Ποσειδωνίου 32400χλμ (σωστο 32000). Ο Μαρίνος ασχολήθηκε με τα Λοξοδρομικά τρίγωνα. Με την βοήθειά των ο Μαρίνος υπελόγισε το μήκος της οικουμένης. Την μελέτη των σχετικών θεωρημάτων αποδίδει ο Πτολεμαίος στον Μαρίνο. Η «Οικουμένη» του Μαρίνου εκτείνεται απο την νήσο Θούλη (Ισλανδία) ως την Αιθιοπική περιοχή Αγισύμπα και απο τις νήσους των Μακάρων ως την Σέρα (χώρα των Σίνων) και την Κατιγκάρα. Την χώρα της Αγισύμπα τοποθετεί πέραν του χειμερινού ηλιοστασίου. Πρώτος χρησιμοποίησε για τον καθορισμό των «αντικειμένων» τόπων τον όρο «αντί» όπως Ρίον-Αντίριον, Κύθηρα-Αντικύθηρα, Πάρος-Αντίπαρος κτλ. Επίσης τους όρους Αρκτικός, Ανταρκτικός κύκλος, Εύκρατος ζώνη, όροι οι οποίοι χρησιμοποιούνται και σήμερα. Το μήκος της οικουμένης εκτείνεται σε 225 βαθμούς γεωγραφικού μήκους (κατά τον Πτολεμαίο 180 μοίρες).

Ο Πτολεμαίος αποδίδει στον Μαρίνο την χρήση βιογεωγραφικών δεδομένων για την λύση γεωγραφικού προβλήματος, όπως και την εφεύρεση Ναυτικού χάρτη που χρησιμοποιείται και σήμερα.

Μενέλαος ό Αλεξανδρεύς (1ος αί.μ.χ.)

Θεμελιωτής της σφαιρικής τριγωνομετρίας. Ο Πρώτος που την διαχώρησε απο την στερεομετρία και την αστρονομία. Έζησε στην Ρώμη όπου έκανε έρευνες σχετικά με την ειδική βαρύτητα των σωμάτων. Ο Μενέλαος αναφέρεται απο τον Πτολεμαίο και απο τον Πλούταρχο.

Ασχολήθηκε με την ανάπτυξη μαθηματικών μεθόδων που χρησιμεύουν στους αστρονομικούς υπολογισμόυς. «Σφαιρικά» σώζεται σε μετάφραση στα αραβικά και εβραικά, βιβλία 3.Εισάγει για πρώτη φορά την έννοια του Σφαιρικού Τριγώνου. Επιλύει προβλήματα της σφαίρας, που συναρτώνται άμεσα με την αστρονομία. Περιλαμβάνει προβλήματα της σφαιρικής τριγωνομετρίας. Το θεώρημα του Μενελάου για το επίπεδο τρίγωνο, επεκτείνεται στο σφαιρικό τρίγωνο. Το θεώρημα αυτό χρησιμοποιήθηκε απο τους μεταγενεστέρους γεωγράφους και αστρονόμους. Ονομάζει τα σφαιρικά τρίγωνα «τρίπλευρα» και περιγράφει τις ιδιότητές των. Άλλο έργο του : «Περί υπολογισμού των χορδών κύκλου» βιβλία 6, δεν σώζεται. «Στοιχεία γεωμετρίας» βιβλία 3, επίσης δεν σώζεται.

Ο Μενέλαος ανεκάλυψε μία ειδική καμπύλη με το όνομα «Παράδοξος». Είναι γνωστό το θεώρημα του Μενελάου (σχέση σφαιρικού και επίπεδου τριγώνου). Κρατήρας της σελήνης ονομάζεται πρός τιμήν του Μενέλαος.

Μέτων ό Αθηναίος (5ος αί.π.χ.)

Υιός του Παυσανίου και καταγόταν απο τον Δήμο Λευκονόης (Παιανία). Διδάχθηκε την επιστήμη του μηχανικού, γεωμέτρη και αστρονόμου απο τον Φαεινό, που έκανε αστρονομικές παρατηρήσεις απο τον Λυκαβητό, όπου είχε εγκαταστήσει το 432πχ αστεροσκοπέιο. Τον αναφέρει ο Θεόφραστος στο βιβλίο του «Περί σημείων και υδάτων και χειμώνων και ευδιών» και ο Βιτρούβιος.

Ο Μέτων είναι γνωστός απο τον 19ετή κύκλον του Μέτωνος,που εισήγαγε στο Αθηναικό σεληνοηλιακό ημερολόγιο και κατέγραψε τις αστρονομικές παρατηρήσεις σε ένα σταθερό ημερολογιακό σύστημα. Υπελόγισε ότι 19 ηλιακά έτη (6940ημέρες) αντιστοιχούν σε 235 σεληνιακούς μήνες, απο τους οποίους όρισε 110 ως ελλιπείς (29 ημερών) και 125 πλήρεις (30 ημερών). Απο αυτούς τους μήνες οι 7 ήταν «εμβόλιμοι», δηλαδή τους πρόσθεταν σε ορισμένα έτη του κύκλου (ως 13ον μήνα). Η περίοδος των 19 ετών ονομάζεται «κύκλος του Μέτωνος» ή «κύκλος της σελήνης». Ο κύκλος του Μέτωνος χρησιμοποιείται ακόμη για τον προσδιορισμό της ημερομηνίας του «Πάσχα» (Αναστάσεως) επειδή κάθε 19 χρόνια επαναλαμβάνονται οι ίδιες φάσεις της Σελήνης. Κατασκεύασε ηλιακόν ωρολόγιον το οποίο εγκατέστησε στην Πνύκα. Ως μηχανικός κατασκεύασε υδραγωγείο στον κολωνό. Μαθητής και βοηθός του Μέτωνος ήταν ο Ευκτήμων, μαζί με τον οποίο έκαναν παρατηρήσεις της θέσεως του ηλίου κατά την ισημερία. Ο Αριστοφάνης τον αναφέρει για τις γεωμετρικές του γνώσεις. Το 432πχ έφτιαξε το «παράπηγμα», ημερολόγιο τοποθετημένο στο κέντρο των Αθηνών. Έδειχνε μήνες, εορτές, ανατολή-δύση ηλίου και αστέρων.

Κρατήρας της σελήνης ονομάζεται Μέτων πρός τιμήν του.

Νίκων ό Περγαμεύς (2ος αί.π.χ.)

Πατέρας του διάσημου ιατρού Γαληνού. Τον αναφέρουν οι : Σούδα, Τζέτζης και Γαληνός. Έργο του : «Ισοψηφία» σύγγραμμα που αναφέρεται στα στερεά σώματα : κώνος, σφαίρα και κύλινδρος και στην δομή του Διαστήματος. Σώζονται αποσμάσματα.

Ξέναρχος ό Σελεύκειος (Σελευκεία,Κιλικία 1ος αί.π.χ.)

Έζησε στην Αλεξάνδρεια, την Αθήνα και την Ρώμη την εποχή του Αυγουστίνου και του Στράβωνος, του οποίου ήταν δάσκαλος στην Αθήνα. Περιπατητικός φιλόσοφος. Τον αναφέρουν ο Σιμπλίκιος και Ιουλιανός.

Έργο του : «Προς την Πέμπτην Ουσίαν» περιέχει κριτική μερικών βασικών αρχών της αστρονομίας των περιπατητικών φιλοσόφων : «Οι φυσικές κινήσεις των ουρανίων σωμάτων δεν είναι αποκλειστικά κυκλικές, ομοιόμορφες και ομοκεντρικές. Σώζονται αποσμάσματα.

Ξενοκράτης ό Χαλκηδόνιος (χαληδών 397π.χ. – Αθήναι 314 π.χ.)

Βιογραφία του έχει γράψει ο Διογένης. Απο τους πρώτους μαθητές του Πλάτωνος και τρίτος κατά σειρά σχολάρχης της Ακαδημίας. Διαδέχθηκε τον Σπεύσιππο και διηύθυνε την Ακαδημία επί 25 έτη. Μετέβη στις Συρακούσες όπου γνώρισε τους Πυθαγορείους της Μεγάλης Ελλάδος. Συνόδευσε τον Αριστοτέλη στην αποδημία του απο την Αθήνα. Επιμελήθηκε την πρώτη έκδοση των έργων του Πλάτωνος. Έδινε ιδιαίτερη σημασία στα μαθηματικά και έγραψε πολλά μαθηματικά και αστρονομικά βιβλία. Ιδρυτής της θεωρίας των ατόμων. Έλυσε το πρόβλημα της συνδυαστικής αναλύσεως : ο αριθμός των συλλαβών που μπορεί να γραφεί με όλα τα γράμματα της αλφαβήτου είναι : 1002000000000.Τον αναφέρει ο Στοβαίος.

Έργα του : «Λογιστηκά» 9 βιβλία, «τα περί μαθήματα» 6 βιβλία, «Περί αριθμών θεωρία», «Περί διαστημάτων», «Τα περί αστρολογίαν βιβλία 6, «Περί γεωμετρίας» βιβλία 5, «Πυθαγόρεια», «Περί επιστήμης», «Φυσικής ακρόασις» βιβλία 6. Απο τα έργα του σώζονται αποσμάσματα.

Οινοπίδης ό Χίος (5ος αί.π.χ.)

Τον αναφέρει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και ο Πρόκλος στο βιβλίο του «Σχόλια είς τον Ευκλείδην».

Έργα του : «Ανακαλύψεις» σχετικά με το ηλιακό και σεληνιακό έτος. Τις εχάραξε σε χάλκινη πλάκα, την οποία ανέθεσε στην Ολυμπία. «Γεωμετρικές κατασκευές» με κανόνα και διαβήτη (Κάθετος επί ευθεία απο σημείου, κατασκευή επί δοθείσης ευθείας γωνίας ίσης πρός δοθείσαν γωνίαν). Ανακάλυψε την λόξωση της εκλειπτικής. «Εισαγωγή στης Ελλάδα του Μεγάλου ενιαυτού, των 59 ετών. Δέχτηκε χρονική διάρκεια του έτους 365 ημέρες και του μηνός 29 ½ ημέρες. Το 59 είναι ο μέγιστος ακέραιος αριθμός ετών, που περιλαμβάνει ακριβή αριθμό σεληνιακών μηνών 730. 730 σεληνιακοί μήνες αντιστοιχούν σε 21557 ημέρες. Έτσι κάθε έτος του μεγάλου ενιαυτού θα είχε 365 2/5 2/9 ημέρες, κάτι λιγότερο απο 365 ημέρες και 9 ώρες.

Παύλος ό Αλεξανδρεύς (4ος αί.μ.χ.)

Τον αναφέρουν οι : Σούδα, Ηλιόδωρος και Ησύχιος. Ασχολήθηκε με τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος και τους δορυφόρους. Βασίζεται στην διδασκαλία του Ερμού του Τρισμεγίστου («Αστρολογούμενα»). Έχαιρε φήμης και εκτιμήσεως στην αρχαιότητα και στον Μεσαίωνα.

Έργο του : «Εισαγωγή είς την αποτελεσματικήν» Περιέχει την αρχαιότερη αστρολογική χωρογραφία και γράφτηκε το 378 μ.χ. Ασχολείται με τον ζωδιακό κύκλο, ειδικότερα με τον υδροχόο και το κλίμα της Αιγύπτου. Σώζονται 42 κεφάλαια απο τα 52.

Πολέμαρχος ό Κυζικηνός 

(Κύζικος – Προποντίς 4ος αί.π.χ.)

Μαθητής του Ευδόξου και συνεργάτης του Καλλίππου, με τον οποίο ήρθε στην Αθήνα, όπου με τις οδηγίες του Αριστοτέλους σχολίασε και συμπλήρωσε το έργο του Ευδόξου. Τον αναφέρουν ο Σιμπλίκιος και ο Σωσιγένης.

Έργο του : «Συμπλήρωση και επέκταση του προτύπου του Ευδόξου». Θεώρησε λανθασμένη την απόπειρα του Ευδόξου να εξηγήσει τις μεταβολές στις αποστάσεις των πλανητών απο την γή, σε συνάρτηση με τις μεταβολές της λαμπρότητός των.

Πορφύριος ό Τύριος (Τύρος 232 μ.χ. – Ρώμη 304 ,μ.χ.)

Σπούδασε στην Αθήνα, μαθητής του Λογγίνου και στην Ρώμη, μαθητής του Νεοπλατωνικού Πλωτίνου. Τον αναφέρει ο Στωβαίος. Μεταξύ των πολλών συγγραμμάτων του υπάρχουν και μαθηματικά και αστρονομικά. Ελάχιστα σώζονται.

Έργα του : «Σχόλια είς το έργον του Πλωτίνου», «Σχόλια είς το έργον περί μουσικής του Πτολεμαίου», «Εισαγωγή» είς το έργον «κατηγορίαι» του Αριστοτέλους, «Βίος Πυθαγόρου» και «Βίος Πλωτίνου».

Ποσειδώνιος ό Απαμεύς (Απάμεια- Συρία, 135π.χ., - Ρώμη, 51π.χ.)


Στωικός φιλόσοφος με νεοπλατωνικές τάσεις. Σπούδασε στην Αθήνα ως μαθητής του Παναιτίου του Ρόδιου. Αργότερα, εγκαταστάθηκε στην Ρόδο , όπου ίδρυσε Σχολή. Μαθητές του ήταν μεταξύ άλλων ο Κικέρων και ο Πομπήιος. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στην Ρώμη. Πολυμερής και συστηματικός επιστήμονας, συγκρίνεται απο πολλούς Ιστορικούς με τον Δημόκριτο και τον Αριστοτέλη. Ταξίδεψε στην Αφρική, την Ιβηρική χερσόνησο και τις Βαλεαρίδες νήσους, στις ακτές του Ατλαντικού, στην Βρεταννία και την Γερμανία, στις χώρες της Ανδριατικής, στην Σικελία, στην Γαλλία και Ιδιαίτερα στην περιοχή της Μασσαλίας. Ο Ποσειδώνιος επηρέασε τις φιλοσοφικές ιδέες ως τον Μεσαίωνα. Θεωρείται γνήσιος εκπρόσωπος του πνεύματος της Ελληνιστικής εποχής. Τον αναφέρουν ο Στράβων και η Σούδα.

Έργα του : Συλλογή γεωγραφικών και ανθρωπολογικών πληροφοριών για διάφορες χώρες. Νέες μετρήσεις των διαστάσεων της γής. Σχεδιασμός χάρτου γής. Κατασκεύασε υδρόγειο σφαίρα και χώρισε την ουράνια και γήινη σφαίρα σε 5 ζώνες. Έκανε παρατηρήσεις σεισμών και ηφαιστείων. Κατέγραψε ηφαιστιακή έκρηξη μεταξύ των Αιολίων νήσων, Βόρεια της Σικελίας. Έδωσε ερμηνεία των Παλιρροιών ως συνδυασμένη επίδραση ηλίου και σελήνης. Στο έργο «Ποσειδώνιος Ισημερινός» καθιέρωσε τον παράλληλο της Ρόδου ως ισημερινό της γής και υπελόγισε το μήκος του σε 180.000 στάδια (32400 χλμ, ενώ το σωστό 32000). Άλλα έργα του : «Περί κόσμου», «Περί ωκεανού», «Περίπλους ή Περιήγησις», «Περί μετεωρολογίας», «Περί μετεώρων», «Ιστορίαι» αναφέρεται στην περίοδο 144-82π.χ. και αποτελεί συνέχεια της «Ιστορίας» του Πολυβίου (52 βιβλία). «Σχόλια είς Τιμαίον», «Τέχνη Τακτική» απο τα συγγράμματα του Ποσειδωνίου σώζονται απσμάσματα.

Πρόκλος ό Λύκιος (Κων/λις 411μ.χ.- Αθήναι, 485μ.χ.)

Μεγάλωσε στον Ξάνθο της Λυκίας. Νεοπλατωνικός σπούδασε στην Αλεξάνδρεια ως μαθητής του Ωρίωνος, του Ήρωνος και του Ηλιοδώρου. Στην συνέχεια ήρθε στην Αθήνα και έγινε μαθητής του Πλουτάρχου του Αθηναίου και του μαθητού του Συριανού, τον οποίο διαδέχθη στην διεύθυνση της σχολής. Επηρεάστηκε απο την φιλοσοφία των Πυθαγορίων και επηρέασε τους φιλοσόφους της δύσεως, όπως τον Hegel, ο οποίος τον θαύμαζε. Κρατήρας της σελήνης ονομάζεται Πρόκλος.

Έργα του : «Υποτυπώσεις των αστρονομικών υποθέσεων» πραγματεύεται τα συστήματα του Ιππάρχου, του Αριστάρχου και του Κλαυδίου Πτολεμαίου. Το σύγγραμμα αυτό αποτελείται απο αξιόλογα μέρη : Α) περιγραφή της μεθόδου μετρήσεως της φαινομενικής διαμέτρου του ηλίου, με την βοήθεια του υδραυλικού ωρολογίου – υδρομέτρου του Ήρωνος και τις πληροφορίες του Πάππου. Β) Απόδειξη της γεωμετρικής ισοδυναμίας των επικύκλων και εκκέντρων.Γ) Αναφορά σε μία δακτυλιοειδή έκλειψη του ηλίου, με βάση πληροφορίες του Σωσιγένους του περιπατητικού.Δ) Αναφορά στην εξέλιξη της Ισημερίας.Ε) Υποθέσεις για την απόσταση των πλανητών μεταξύ των. «Περί σφαίρας» ασχολείται με τους ουρανίους κύκλους και αναφέρεται στον Γέμινο. «Παράφρασις είς την του Πτολεμαίου τετράβιβλον», «Υπόμνημα είς το πρώτον των Ευκλείδου στοιχείων», το βιβλίο αυτό είναι πολύτιμο για την μελέτη της αρχαίας ελληνικής γεωμετρίας, διότι περιλαμβάνει στοιχεία απο μή σωζόμενα έργα του Ευδήμου και του Γεμίνου. «Περί αποτελεσμάτων των ηλιακών και σεληνιακών εκλείψεων», «Στοιχείωσις φυσική», σχόλια στην κινητική θεωρία του Αριστοτέλους. Αναλυτικά σχόλια στο έργο του Ησιόδου, του Πλάτωνος και του Αριστοτέλους.

Πτολεμαίος Κλαύδιος (Πηλούσιον- Κ.Αίγυπτος, 108μ.χ.- Κάνωβος 168μ.χ.)

Γεννήθηκε στην Πτολεμαίδα του Ερμείου, στις όχθες του ποταμού Νείλου. Έζησε και εργάστηκε στην Αλεξάνδρεια. Είχε εγκαταστήσει το αστεροσκοπείο του στον άνω όροφο ενός ναού. Θεωρείται ο μεγαλύτερος γεωγράφος της αρχαιότητος και ένας σημαντικός αστρονόμος.

Συνέχισε το έργο του Ιππάρχου και πρώτος αυτός συστηματοποίησε την ελληνική αστρονομία. Τον αναφέρουν η Σούδα και ο Στοβαίος. Κρατήρας της σελήνης ονομάστηκε πρός τιμήν του Πτολεμαίος.

Έργα του : θεωρείται ο κύριος εκπρόσωπος του γεωκεντρικού συστήματος, που ονομάσθηκε «Πτολεμαϊκό σύστημα». Κάθε πλανήτης κινούμενος ισοταχώς διαγράφει έναν κύκλο, που λέγεται «επίκυκλος». Το κέντρο κάθε επικύκλου διαγράφει γύρω απο την γή έναν άλλο κύκλο, που λέγεται «έκκεντρος». «Μαθηματικής Σύνταξις» η μεγάλη σύνταξις της Αστρονομίας. Γράφτηκε το 142μχ αποτελείται απο 13 βιβλία και την έχει αφιερώσει στον αδελφό του στην Σύρο. Βιβλίον 1ον περί των μεταξύ του ισημερίνου και του λοξού κύκλου περιφερειών. Για πρώτη φορά παρουσιάζονται η επίπεδη και η σφαιρική τριγωνομετρία ( κεφάλαια ΙΑ και ΙΓ). Βιβλίον 5ον «Περί κατασκευής αστρολάβου», «Περί του λόγου της εκκεντρότητος του σεληνιακού κύκλου» (κεφ. Α και Δ). Βιβλίον 8ον «Περί της θέσεως του γαλακτίου κύκλου» (κεφ. Β). Βιβλίον 9ον «Περί της εποχής των περιοδικών του Ερμού κινήσεων»(κεφ.ΙΑ). βιβλίον 10ον «Περί των λόγων της εκκεντρότητος του αστέρος» (κεφ. Γ) και «Περί της διορθώσεως των περιοδικών του Άρεως κινήσεων» (κεφ. Θ). Βιβλίον 11ον «Απόδειξις της του Κρόνου εκκεντρότητος και του απογείου» (κεφ. Ε). Βιβλίον 12ον «Απόδειξις των μεγίστων πρός τον ήλιον διαστάσεων Αφροδίτης και Ερμού» (κεφ. Η). Βιβλίον 13ον «Περί φάσεων και κρύψεων των 5 πλανωμένων» (κεφ. Ζ). Η «Μαθηματική Σύνταξις» μεταφράστηκε τον 9ον αιώνα στα αραβικά κατ’εντολή του Χαλίφη Άλ Μαμούν με τίτλο «Ταμπίρ Αλ Μαγκεστ». Το σύγγραμμα είναι απο τα σπουδαιότερα αστρονομικά και μαθηματικά έργα της αρχαιότητος. Αναφέρει τις κυριότερες θεωρίες των Ελλήνων και ιδικότερα ένα μεγάλο μέρος των εργασιών του Ιππάρχου (προσδιορισμός γεωγραφικού μήκους και πλάτους, παράλλαξη σελήνης, μέγεθος και απόσταση ηλίου, εκλείψεις). Περιλαμβάνει κατάλογο αστέρων και αστερισμών (48 αστερισμούς, 21 βόρειους και 15 νότιους και 12 ζωδιακούς, με 944 αστέρες συνολικά, 95 αστέρες που δεν ανήκουν σε αστερισμό και 18 νεφαλοειδείς και συστροφές αστέρων. Το «Πτολεμαϊκό σύστημα» υποστηριζόταν ως τον 16ον αιώνα, ώσπου ευρέθη του Αριστάρχου. Το σύγγραμμα χρησίμευσε ως διδακτικό εγχειρίδιον στο «Μουσείον» της Αλεξανδρείας. Σώζεται.

Άλλα έργα του : «Προχείρων τινών κανόνων διάταξις και ψηφοφορία» περίληψη της «Μαθηματικής συντάξεως». «Φάσεις απλανών αστέρων και συναγωγή επισημασιών» ημερολόγιο ανατολών και δύσεων των απλανών αστέρων. Σώζεται. «Πλανησφαίριον» σώζεται σε λατινική μετάφραση. «Περί αναλήμματος» αναπαράσταση της ουρανίου σφαίρας σε επίπεδο. Σώζεται σε λατινική μετάφραση. «Περί στοιχείων» το αναφέρει ο Σιμπλίκιος. Δεν σώζεται. «Τετράβιβλος Σύνταξις» ασχολείται με προβλέψεις καιρικών μεταβολών. «Υποθέσεις των πλανωμένων» βιβλία 2. Περιγραφή του Πτολεμαϊκού συστήματος. Σώζεται το πρώτο βιβλίο, ενώ το δεύτερο σώζεται σε μετάφραση στα αραβικά. «Άπλωσις επιφανείας» αναφέρεται στην στερεογραφική προβολή. «Αρμονικά» σε αυτό το έργο περιλαμβάνεται η επινόηση του μηδέν (0) απο το πρώτο γράμμα της λέξεως «ουδέν». Εκπόνησε επίσης τον πρώτο χάρτη της Αραβικής χερσονήσου με μεγάλη ακρίβεια. Στον Πτολεμαίο αποδίδεται ο χάρτης που εκτίθεται στο μουσείο της Κων/πόλεως, στον οποίον έχουν σχεδιαστεί ακτές της Αμερικής Ηπείρου.Τα γεωγραφικά του έργα περιλαμβάνονται στο «Γεωγραφικής Υφήγησις» βιβλία 8. Το έργο αυτό χρησιμοποιήθηκε ως διδακτικό σύγγραμμα επί 14 αιώνες. Αποτελεί την χρησιμότερη πηγή της Ιστορίας της γεωγραφίας, με 8000 τοπωνύμια, αποστάσεις και γεωγραφικά πλάτη και μήκη των τόπων αυτών. Σώζεται.

Πυθαγόρας ό Σάμιος (Σάμος 580 π.χ. Μεταπόντιον, Κ. Ιταλίας 490 π.χ.)

Υιός του Μνησάρχου και της Πυθαϊδος. Τον αναφέρουν οι : Διογένης, Πορφύριος, Ιάμβλιχος, Αριστόξενος, Απολλώνιος ο Τυανεύς, Δικαίαρχος, Στοβαίος, Εμπεδοκλής, Ηρόδοτος, Ηράκλειτος κ.α.

Μαθητής του Φερεκύδου στην Λέσβο, του Ερμοδάμαντος στην Σάμο, του Αναξιμάνδρου στην Μίλητο και του Θαλού. Εφοδιασμένος με συστατικές επιστολές του Τυράνου της Σάμου Πολυκράτους προς τον Φαραώ Άμασιν, επισκέφτηκε την Αίγυπτο και έμεινε στην Μέμφιδα, Ηλιούπολιν και Διόσπολιν. Όταν ο Βασιλιάς των Περσών Καμβύσις κατέλαβε την Αίγυπτο, ο Πυθαγόρας συνελήφθη και εστάλη ως αιχμάλωτος στην Βαβυλώνα. Με προσωπική παρέμβαση του Έλληνα ιατρού, του Βασιλέα των Περσών, Δημοκήδη, αφέθη ελεύθερος και επέστρεψε στην πατρίδα του στην Σάμο. Απο την Σάμο ταξείδεψε στην Δήλο, στο Ιδαίον Άντρον της Κρήτης και στους Δελφούς, όπου γνώρισε την Ιέρεια Θεμιστόκλεια. Αργότερα πήγε στον Κρότωνα της Μεγάλης Ελλάδος, όπου ίδρυσε την περίφημη Πυθαγόρειο Σχολή, που θεωρείται το Πρώτο Πανεμιστήμιο του Κόσμου.

Το πανεμιστήμιο είχε παραρτήματα σε διάφορες πόλεις της Μεγάλης Ελλάδος και αποτελέιτο απο 4 σχολές : θεολογική- Πολιτικών επιστημών- Ιατρική- Φυσικομαθηματική (γεωμετρία, αστρονομία, μηχανική, θεωρία των αριθμών και μουσική). Στο Πανεπιστήμιο αυτό υπήρχε στην είσοδο η επιγραφή «Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω». Άσκησε μεγάλη ανάπτυξη των επιστημών στην Ελλάδα.Κρατήρας της σελήνης ονομάστηκε προς τιμήν του Πυθαγόρας. Πρώτος ανέπτυξε τα μαθηματικά ως επιστήμη. Δεν έχουν διασωθή γραπτά του κείμενα. Το αντικείμενο της πρώτης του έρευνας ήταν οι αριθμοί και τα σχήματα. Οι αριθμοί δεν ήταν απλά σύμβολα ποσοτικών σχέσεων, αλλά η ουσία του κόσμου.

Η μονάς συμβόλιζε το πνεύμα, τον αιθέρα, την ενέργεια. Η δυάς ήταν ύλη απο «ύδωρ» και «γή». Η τριάς ήταν ο χρόνος ως θεότης, δηλαδή, παρελθόν- παρόν και μέλλον. Η τετράς συμβόλιζε τον χώρο, την «Τάξιν του κόσμου». Η πεντάς συμβόλιζε τα πέντε στοιχεία απο τα οποία αποτελείται ο κόσμος : γή- ύδωρ- αήρ- πήρ- αιθήρ και τα πέντε αντίστοιχα πολύεδρα (κύβος, εικοσάεδρον, οκτάεδρον, τετράεδρον, δωδεκάεδρον). Η εξάς ήταν τα έξι είδη των εμψύχων όντων : Θεοί, δαίμονες, ήρωες, άνθρωποι, ζώα, φυτά. Η επτάς παρίστανε τους επτά πλανήτες : Ήλιος, Σελήνη, Ερμής, Αφροδίτη, Αρής, Κρόνος, Ζεύς. Η οκτάς παρίστανε τις οκτώ ουράνιες σφαίρες και τους οκτώ φθόγγους της μουσικής κλίμακος, της αρμονίας του κόσμου. Η εννεάς συμβόλιζε τους εννέα κοσμικούς χώρους του στερεώματος. Η δεκάς συμβόλιζε το σύμπαν. Οι πραγματείες του Πυθαγόρου ήταν : «Περί αρτίων και περιττών αριθμών», «Περί ασυμμέτρων αριθμών», «Περί τελείων αριθμών», «Περί τριγώνων, τετραγώνων κτλ. Αριθμών», «Περί των φίλων αριθμών», «Γεωμετρική απεικόνιση τετραγωνικής ρίζας όλων των αριθμών με την βοήθειαν της πολυγωνικής σπείρας του Θεαιτήτου», «Περί κοσμικών αριθμών και των Ιδιοτήτων αυτών», «Περί αριθμητικών, γεωμετρικών και αρμονικών προόδων», «Μαθηματική αναδρομική ακολουθία της μορφής 1,Φ,Φ2,Φ3...,Φν», «Περί μαθηματικής συμβολικής Λογικής». Οι έρευνες του Πυθαγόρα περιλαμβάνουν : θεωρία των αριθμών, γεωμετρία, αστρονομία και φυσική. Η θεωρία των πυθαγορίων «Περί της αρμονίας των ουρανίων σφαιρων» στηρίζεται στην παρατήρηση, ότι κάθε σώμα κινούμενον παράγει ήχο. Το φαινόμενο τούτο παρατηρείται κατά την κίνηση των άστρων και κυρίως των πλανητών.

Οι Πυθαγόρειοι διατύπωσαν τη θεωρία ότι ο κόσμος είναι σφαιρικός και πεπερασμένος. Πρώτοι μίλησαν για την σφαιρικότητα της γής, την κίνησή της γύρω απο τον άξονά της και τον ήλιο, καθώς και την λόξωση της εκλειπτικής. Ο Πυθαγόρας ασχολήθηκε επίσης και με φάρμακα.

Πυθέας ό Μασσαλιώτης (Μασσαλία, 4ος αί.π.χ.)

Ο πρώτος Έλληνας που περιέγραψε τα Βρεταννικά νησιά. Γεννήθηκε και έζησε στην Μασσαλία, αποικία των Φωκαέων. Επικεφαλής εμπορικής αποστολής κατευθύνθηκε βόρεια. Πέρασε τις Ηράκλειες στήλες και την Ελληνική πόλιν (απο τον Ατλαντικό) Γάδειραν και παραπλέοντας τις ακτές της Ιβηρίας και της Γαλλίας, έφτασε στην Μάγχη. Πήγε στη νήσο Ικτίς, μεταξυ Αγγλίας και Ιρλανδίας. Έφτασε στις ακτες της Σκοτίας έως και την νήσον Θούλη (Ισλανδία) καί τέλος στον αρκτικό κύκλο. Πρώτος υπελόγισε με ακρίβεια το γεωγραφικό πλάτος της Μασσαλίας, χρησιμοποιώντας τον γνώμονα, καθώς και την απόσταση Βρεταννίας – Μασσαλίας με ακρίβεια. Υπελόγισε την περίμετρο της Βρεταννίας σε 40000χιλ. στάδια δηλ. 7400χλμ. Διεπίστωσε τη σχέση ανάμεσα στις παλίρροιες και στην σελήνη. Πλάτυνε τα όρια του τότε γνωστού κόσμου. Έργα του : «Γής περίοδος», «Τα περί Ωκεανού».

Σέλευκος ό Σελεύκειος (Σελεύκεια επί του Τίγρητος, 2ος αί.π.χ.)

Τον αναφέρει ο Πλούταρχος και ο Στράβων. Έλυσε πολλά αστρονομικά προβλήματα, όπως ότι η γή κινείται γύρω απο τον ήλιο και περιστρέφεται απο τον άξονά της.

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Αρίσταρχος υπέθεται το ηλιοκεντρικό σύστημα, ενώ ο Σέλευκος το θεωρούσε βέβαιο. Εξήγησε το φαινόμενο των πλημμυριών μέσω της αντιστάσεως της σελήνης στην ημερήσια περιστροφή της ατμόσφαιρας. Ανεκάλυψε περιοδικές ανισότητες στις παλίρροιες της ερυθράς θάλασσας και τις συνέδεσε με την θέση της σελήνης στον ζωδιακό κύκλο. Πρός τιμήν του ονομάστηκε Σέλευκος ένας κρατήρας της Σελήνης.

Σωσιγένης ό Αλεξανδρεύς (1ος αί.π.χ.)


Σύμβουλος του Καίσαρος. Τον αναφέρουν Καίσαρ, Πλίνιος και Πλούταρχος. Με εντολή του Καίσαρος μετερρύθμισε το ημερολόγιο (46π.χ.). Μετάβαση απο το παλαιό ημερολόγιο των 365 ημερών στο νέο Ιουλιανό ημερολόγιο των 365 ¼ ημερών με προσθήκη 1 ημέρας κάθε 4 χρόνια (δίσεκτον έτος). Για να γίνει η διόρθωση το έτος 46π.χ διήρκεσε 445 ημέρες. Εκείνο το έτος ονομάσθη «annum confusionis» και πρόσθεσε στους μήνες των 29 και 30 ημερών, μία ή δύο ημέρες , ώστε να συμπληρώσει 365 ημέρες. Αυτό διότι το τροπικό έτος υπολογιζόταν τότε ότι είχε 365,25 ημέρες. Οπότε 1 ημέρα/4 έτη εξομάλυνε την διαφορά. Η επιπλέον ημέρα προστέθηκε στον Φεβρουάριο (ο οποίος είχε 28 ημέρες και ήταν αφιερωμένος στους θεούς του κάτω κόσμου). Η ημέρα μπήκε μετά την έκτη πρό των Καλενδών του Μαρτίου και ονομάσθη «δίς έκτη πρό των Καλενδών, δηλ. δίσεκτα και τα έτη με την επιπλέον ημέρα». Το Ιουλιανό έγινε το επίσημο, ο Σωσιγένης όμως είχε υπολογίσει το έτος στις 365,25 αντί των 365,242217. Έτσι προστέθεσε ανά 128 χρόνια μία σχεδόν ημέρα. Το 1582 είχε φθάσει τις 10 ημέρες. Ο Νικηφόρος Γρηγοράς απο τον 14ον αιώνα είχε επισημάνει τις λεπτομέρειες. Έτσι ο Λίλιος αστρονόμος απο την Καλαβρία προσπέρασε 10 ημέρες το 1582 μετά την 4ην Φεβρουαρίου ήρθε η 15η και ώρισε απο τα επαιώνια έτη (1400, 1500, 1600 κτλ) να είναι δίσεκτα μόνο αυτά που διαιρούνται διά του 400. Έτσι μειωνόταν ο αριθμός των δισέκτων και η απόκλιση απο το τροπικό έτος. Το νέο ημερολόγιο ονομάσθη Γρηγοριανό και υϊοθετήθηκε απο την Ελλάδα μόλις το 1923, διότι οι θρησκευτικοί ηγέτες οδηγούσαν τον κόσμο σε άρνηση της μεταρυθμίσως.

Άλλα έργα του : «Υπόμνημα είς το έργον του Αριστοτέλους», «Περί ουρανού» και «Περί όψεως», δεν σώζεται.

Σωσιγένης ό Περιπατητικός (1ος αί.μ.χ.)

Δάσκαλος του Αλεξάνδρου του Αφροδισιέως. Τον αναφέρουν οι Δέξιππος, Αμμώνιος, Πρόκλος και Σιμπλίκιος.

Έργο του : «Περί των ανελιττουσών (επανακυλιομένων) σφαιρών». Κριτική στο Αριστοτέλιο σύστημα των ομοκέντρων σφαιρών με αφορμή παρατηρήσεως στην Δακτυλιοειδή έκλειψη του ηλίου, το 164 μ.χ διετύπωσε την άποψη ότι δεν περιστρέφονται όλες οι σφαίρες γύρω απο το κέντρο, αλλά μόνο γύρω απο το δικό της η κάθε μία. Σώζονται αποσμάσματα (Σιμπλίκιος, στο σύγγραμμα του Αριστοτέλους, «Περί ουρανού»). Επηρέασε τον Κοπέρνικο.

Τεύκρος ό Κυζικηνός (Κύζικος – Προποντίς, 1ος αί.π.χ.)

Αντιπροσωπεύει πρώιμα στοιχεία της Ελληνικής αστρολογίας. Τον αναφέρουν οι Σούδα, Αθήναιος και Στέφανος Βυζάντιος.

Τα συγγράμματά του είναι γνωστά μόνο απο αποσμάσματά των, που παρατίθενται σε μεταγενέστερες πραγματείες. «Περί χρυσοφόρου γής», «Περί του Βυζαντίου», «Μιθριδατικών πράξεων», βιβλία 5. «Περί Τύρου», βιβλία 5. «Αραβικών», βιβλία 5.

Τιμαίος ό Λοκρός (Λοκροί – Μεγάλη Ελλάς, 5ος αί.π.χ.)

Πυθαγόρειος φιλόσοφος, δάσκαλος του Πλάτωνος. Ο διάλογος μάλιστα του Πλάτωνος «Τιμαίος» τον αφιέρωσε σ’αυτόν. Μετά την ίδρυση της σχολής του Κρότωνος ίδρυσε στους Λοκρούς Πυθαφόρεια σχολή. Τον αναφέρει ο Πρόκλος : «Οι Πυθαγόρειοι το μέν τρίγωνον απλώς αρχήν γενέσεως είναι φασί και της των γενητών ειδοποιϊας, διό και τους λόγους τους φυσικούς και της των στοιχείων δημιουργίας τριγωνικούς είναι φασίν ο Τιμαίος..», τον αναφέρουν επίσης η Σούδα και ο Νικόμαχος.

Άλλα έργα του : «Περί φύσεως», σώζεται. «Περί Πυθαγορείου Βίου», «Μαθηματικά», δεν σώζεται και «Κοσμολογία», όπου ασχολείται με την δημιουργία του Σύμπαντος («Ο Θεός δημιούργησε την γή απο ύλη, της έδωσε σφαιρική μορφή και κυκλική κίνηση..»).

Τιμοχάρης ό Αλεξανδρεύς (3ος αί.π.χ.)

Έζησε την εποχή του Βασιλέα Πτολεμαίου του Ά. Ο πρώτος επιστήμονας που προσδιόρισε τις θέσεις των βασικών αστέρων, αφού υπολόγισε τις αποστάσεις των, απο σταθερά σημεία στον ουρανό. Έκανε σημαντικές παρατηρήσεις των πλανητών και του ηλίου. Συνεργάτης του ήταν ο Αρίστυλος. Οι δύο αυτοί αστρονόμοι θεωρούνται οι πρώτοι συντάκτες του αστρικού καταλόγου. Το έργο του Τιμοχάρου συνέχισε ο Ίππαρχος, ο οποίος βασίστηκε σε μετρήσεις του Τιμοχάρου για τον προσδιορισμό της ισημερίας. Κρατήρας της σελήνης ονομάστηκε Τιμοχάρης πρός τιμήν του.

Υπατία ή Γεωμετρική (Αλεξάνδρεια – πέθανε το 415μ.χ.)

Κόρη και βοηθός του μαθηματικού Θέωνος του Αλεξανδρέως. Σπούδασε αρχικά στην Αλεξάνδρεια και στην συνέχεια στην Αθήνα, όπου εφοίτησε στην νεοπλατωνική σχολή του Πρόκλου και του Ιεροκλέους. Επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, όπου δίδαξε μαθηματικά, αστρονομία και φιλοσοφία. Μαθητές της ήταν ο Τρωϊλός ο Σοφιστής, ο Ιεροκλής, ο Συνέσιος καί άλλοι. Ασχολήθηκε με την γεωμετρία καθώς και με τεχνικά ζητήματα. Η Υπατία ήταν μεγαλοφυής γυνή, εκπάγλου καλλονής. Η διαφωνία της με τον αρχιεπίσκοπο Αλεξανδρείας (κ)ύριλλο έγινε αφορμή για λυντσάρισμά της απο όχλο χριστιανών στην Αλεξάδρεια το 415μ.χ.

Ορθώς θεωρείται ως «Μάρτυρας» της Επιστήμης.Έργα της : «Υπόμνημα είς Διόφαντον», «Υπόμνημα είς τα κωνικά του μαθηματικού Απολλωνίου του Περγαίου», «Αστρονομικός κανών του Πτολεμαίου». Είχε αλληλογραφία επάνω σε επιστημονικά θέματα με τον Συνέσιο (404 – 407 μ.χ.). Τα έργα της, όπως άλλωστε και η ίδια δεν σώθηκαν απο τους οπαδούς της θρησκείας της «αγάπης».

Υψικλής ό Αλεξανδρεύς (2ος αί.μ.χ.)

Έζησε στην Αλεξάνδρεια. Έργα : «Περί πολυέδρων», σώζεται. «Αρμονία των Σφαιρών», δεν σώζεται. «Πολυγωνικοί αριθμοί». Στην αστρονομία : «Περί της των ζωδίων αναφοράς» και «αναφορικόν», σώζεται. Υπολογίζει το μήκος κάθε ημέρας στην Αλεξάνδρεια. Η εκλειπτική διαιρείται σε 360 μοίρες. Καθορίζει τον χρόνο ανατολής των αστέρων του ζωδιακού κύκλου στην Αλεξάνδρεια με βάση «Κανόνες διαφοράς» και όχι τριγωνομετρικούς κανόνες, όπως ο Ίππαρχος. Επίσης μελέτησε τις αριθμητικές Προόδους.

Φερεκύδης ό Σύριος (Σύρος, 6ος αί.π.χ.)

Υιός του Βάβυδος, δάσκαλος του Πυθαγόρου, σύγχρονος του Θαλού, του Αναξιμάνδρου και Αναξιμένους. Ταξείδεψε στην Αίγυπτο και ίδρυσε σχολή στην Σάμο. Τον αναφέρει ο Διογένης.

Έργο : «Ηλιοτρόπιον ή Σκιάθηρον» κατασκεύασε όργανο, που ήταν ένα είδος τελειοποιημένου γνώμονος και χρησίμευε για τον καθορισμό μεσημβρινής γραμμής, τον υπολογισμό της διάρκεια του έτους και του γεωγραφικού πλάτους. Το έφτιαξε στην Σάμο. «Περί των επτά τμημάτων του Σύμπαντος» Άπειρον διάστημα- ουρανός απλανών αστέρων- ουρανός πλανητών- σφαίρα ηλίου- σφαίρα σελήνης- σφαίρα γής- τα υπό την γήν. «Πεντέμυχος» Ιστορία της δημιουργίας του κόσμου. Υπάρχουν τρία αιώνια όντα : Ζής (Ζεύς), Χρόνος (Κρόνος), Χθονιή (Γή). Ο Φερεκύδης προέβλεπε τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης.

Φίλιππος ό Μενδαίος (Μένδη- Μακεδονία, 4ος αί.π.χ.)

Σπούδασε στην Ακαδημία του Πλάτωνος, του οποίου ήταν ένας απο τους πιό αγαπημένους μαθητές. Αργότερα δίδαξε στην Ακαδημία. Η Σούδα αναφέρει 23 τίτλους συγγραμμάτων του, 10 απο τα οποία είναι σχετικά με την αστρονομία.

Έργο : «Αριθμητικά», «Περί πολυγώνων αριθμών», «Κυκλικά», «Μεσότητες», «Επινομίς» στο σύγραμμα αυτό χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τον όρο «στερεομετρία».

Ο Φίλιππος εξέδωσε τους «Νόμους» του Πλάτωνος.

Φίλιππος ό Οπούντιος (Οπούς Λοκρίδος, 4ος αί.π.χ.)

Μαθητής του Πλάτωνος. Σύγχρονος του Ευδόξου. Τον αναφέρουν οι : Βιτρούβιος, Στοβαίος, Εύδημος, Διογένης, Σούδα και ο Στέφανος Βυζάντιος.

Έργα : Μαθηματικά (Αριθμητικά-Περί πολυγώνων αριθμών-Κυκλικά- Μεσότητες), Φυσικής ( Περί χρόνου- Οπτικών βιβλία 2- Ενοπτρικών βιβλία 2- Ουράνιον τόξον ως Φαινόμενον διαθλάσεως), Μετεωρολογία (Περί ανέμων – Περί αστραπών), Αστρονομία : «Επινομίς» σύγγραμμα σημαντικό για την μελέτη των Πλατωνικών απόψεων επάνω στην αστρονομία και την φυσική. Το δημοσίευσε μετά τον θάνατο του δασκάλου του. «Περί της αποστάσεως του ήλιου και σελήνης», «Περί εκλείψεως σελήνης», «Περί μεγέθους ηλίου και σελήνης», «Περί πλανητών», «Επεξήγησις της Πυθαγορείου αστρονομίας».

Τα μαθηματικά συγγράμματα και η Επινομίς αποδίδονται απο πολλούς ερευνητές στον Φίλιππο τον Μενδαίο. Η σύγχυση προφανώς λόγω συνωνυμίας. Απο τα συγγράμματα σώζονται μόν ελάχιστα αποσμάσματα στο έργο άλλων συγγραφέων.

Φιλόλαος ό Ταραντίνος (Τάρας ή Κρότων Μ. Ελλάς, 530- 470π.χ.)

Πυθαγόρειος, έζησε στην Θήβα και συνέλαβε στη διάδοση της Πυθαγόρειας φιλοσοφίας. Μαθητές του ήταν ο Σιμμίας και ο Κέβης, όπως αναφέρει ο Πλάτων, καθώς και οι Πυθαγόρειοι της Φλειούντος, κατά τον Διογένη. Τον αναφέρει επίσης ο Βιτρούβιος. Επηρέασε τον Πλάτωνα και τους μαθητές και διαδόχους του. Το κοσμολογικό σύστημα των Πυθαγορείων απεδίδετο κατά την αρχαιότητα στον Φιλόλαο.

Εδίδαξε με βάση την αλληγορική ερμηνεία των Πυθαγορείων «δι’αινιγμάτων».Είναι ιδρυτής της θεωρίας «Περί των αριθμών των Πυθαγορείων».

Έργο : «Περί Φύσεως» βιβλία 3. Σώζονται αποσμάσματα. Σχολιάζεται απο τον Αριστοτέλη («Περί ουρανού- 13,293α»). Κατά τον Φιλόλαο τα πάντα είναι διατεταγμένα κατ’αριθμητικάς σχέσεις, όπως οι αριθμοί, ο δέ κόσμος είναι είς και αιώνιος. Το σύμπαν είναι σφαιρικόν. Υπάρχει έν κεντρικόν πύρ περί το οποίον περιστρέφονται αί δέκα σφαίραι, ήτοι : «ο ήλιος, η σελήνη, η γή, οι πέντε πλανήται, η σφαίρα των απλανών και η αντίχθων, συμπληρούσα την δεκάδα και ήτις είναι αόρατος είς ημάς, διότι ζώμεν είς το αντίθετον πρός αυτήν ημισφαίριον της γής». Η γή περιστρέφεται γύρω απο τον άξονά της.

Τα βιβλία του Φιλολάου ήταν πολύ γνωστά στην αρχαιότητα. Ο Πλάτων αγόρασε τα βιβλία του στην υπερβολική τιμή των εκατόν μνών και απ’αυτά ενεπνεύσθη την συγγραφή του «Τιμαίου». Από το «Περί φύσεως» δεν σώζονται αποσμάσματα.

Στην Αστρονομία ο Φιλόλαος ήταν η βάση που στήριξε τις επιστημονικές θεωρίες της Αναγεννήσεως (Κοπέρνικος, Γαλιλαίος, Bruno, Giordani). Ο Φιλόλαος ασχολήθη με την εύρεση των «κοσμικών σωμάτων», δηλαδή των 4 στοιχείων, απο τα οποία έχει συσταθεί το κοσμικό σύμπαν. Αυτά είναι το τετράεδρο (πύρ), το οκτάεδρο (αήρ), το εικοσάεδρο (ύδωρ), και ο Κύβος (γή).

Χαλκίδιος ό Αστρονόμος (4ος αί.μ.χ.)

Μελέτησε τον Άδραστο και άλλους φιλοσόφους πρό του Πλωτίνου. Μετάφραση στα λατινικά και σχόλια στο έργο του Πλάτωνος. Ο Πλάτων έγινε γνωστός στην δύση σχεδόν αποκλειστικά απο τη μετάφραση του Χαλκιδίου. Μελέτησε την κίνηση των πλανητών Ερμού και Αφροδίτης γύρω απο τον ήλιο.

Χάρμανδρος ό Μαθηματικός (1ος αί.π.χ.)

Τον αναφέρουν ο Πάππος και ο Σενέκας. Έργοτου : «Σχόλια είς τα συγγράμματα Απολλωνίου του Περγαίου», «Περί κομητών» σώζονται αποσμάσματα. Στο έργο του Απολλωνίου πρόσθεσε κεφάλαιο με τίτλο «Επίπεδοι τόποι».

Πηγή: ClopYPastE.gr - ClopYandPastE.blogspot.com